MEGHINN

Ha ka 24 u March 2015 ka Supreme Court ka lah weng Noh IA ka aiñ 66A IT act 2000 kaba mut Uno Uno u briew u lah ban kren ne pynpaw Kat kaei kaba u kwah ban pynpaw ne kynthoh iano2 ne ban thoh da ki kyntien pyniashrut hapoh Social media. Kane ka aiñ ka la Ong ba la weng Tang hapoh Social media bad ka daw hi ka long ba katei ka 66A IT act ka ktah IA ka Right of Freedom, Freedom of Speech 19(1)(a) kaba mut ba ha ka Freedom of speech lah shah ba Uno Uno u briew u lah ban pynpaw ne kren IA kaei kaba u sngewlah ban pynpaw ha kano kano ka jaka Jong ka ri India bad ba la pynkupbor da ka Supreme Court lyngba ka Constitution of India.  Kaba pynlyngngoh IA ka Supreme Court ba ha u snem ba la lah ka la lap ba ka Sorkar ha ryngkat ka Police Department ki dang pyntreikam IA kane ka aiñ wat hadien ba la dep weng IA kane naduh u 2015. Bad na ka Liang ka Supreme Court ka la maham biang ba ym dei shuh ban register case hapoh Kane ka section namar ka Supreme Court ka la punduh ban kan nym treikam shuh. K

Ban iakren IA ka ioh ka Kot ka jylla dei ka mat ba ha khmat eh Jong ka Sorkar na ka bynta ka jingbit Jingbiang Jong ki paidbah baroh hapoh ka jylla. Ka ioh ka kot Jong ki paidbah ym dei eh Tang na ka kam khaii pateng hynrei wat ha kiweikiwei ki kam pynroi spah kiba don bun kyrhai. Kumba f la tip ba ka jylla Meghalaya jongngi kaba dap da ka spah mariang naduh ki jingthung jingtep haduh ki marpohkhyndew kiba bunjait. Ka jingriewspah ka culture Jong ki Khasi bad ki mariang ba ittynnad kiba la khring bad pynshohbiej IA kiba bun ki briew kiba na bar Jong ka jylla bad wat kiba na bar ri ruh ki ju wan iuh kjat ha Kane ka ri khasi ja jongngi.  Kiba bun na kita ki spah mariang ki dei na Sha ka thain nongkyndong, na duh ka rep ka riang, ki Mar pohkhyndew, bad ki jingmih ba bunjait kiba ka mariang ka ai. Bun na kine ki shnong kiba ju Pynmih Kum IA u Synsar, Kwai, tympew, Slap tyrpad, Mrit khlaw bad kiwei ki dei ki thain nongkyndong bad kine ki Mar rep la ju shalan barabor Sha bar jylla kaba pyni

Ka ri Khasi Jong ngi ka ri ba dap da spah Jong ki jingdon jingem ha poh ka Mei ramew kaba u blei u la bynta iangi ba ngin lah ban pyndonkam katkum ka jingdonkam kaba ngi IA kynduh man ka sngi la ha ka bam ka dih ka ing ka sem bad wat ha ka pang ka shitom kyrhai ngi lah ban pyndonkam da kita ki dawai kiba ka Mei mariang ka ai sngewbha iangi lyngba ki jingthung ne ki kynbat kiba Tang u ba shymphang uba la ai sap shisha da u blei trai Kynrad u lah ban pyndonkam IA kine. Ym Tang katta hapoh ri Khasi jongngi don shibun kita ki nongsumar kiba la ai sap shisha da u blei, Haoid don kiba shim kabu IA Kane hynrei katno por kin Im ja nangne hynrei kita hi kiba la lah shisha ban pynkoit ka long ka jingkyrkhu hakhmat u briew u blei. Don shibun ki nongsumar Khasi, kiba shna kynbat, Nong pynkha khun, khem met ne sumar IA ka kdiah ka khein. Ki kynbat kiba kita ki nongsumar ki long ba haduh mynta mynne ki dei beit na ki jingthung na ka mariang bad Kat haduh ka khyllipmat ym pat ju don uba khlad lane io

Ha ka jingshakri blei kaba baroh ki briew ki don la ka jingsngewthuh ne ka jingngeit blei ne IA uta u nongbuh nongthaw uba na jrong ka long ka jingkyrkhu  namar lyngba ka Jing kynmaw blei ka pyllait iangi na kiba bun ki jingpynshoi basniew bad ba har rukom ha Kum kane ka pyrthei sniew pyrthei shipa kaba ngim lah satia ban pyrkhat sa kaei ka ban dang jia nangne shakhmat. Nga thoh IA Kane ym ban beIN blei ne ka jingngeit jongno jongno ne ban kynthoh iano iano hynrei ngi Kum ki briew ngi hap ban pynshai IA kaei kaba bun na ki briew Kim tip satia ne ym ju don ba hikai ha kano kano ka jaka namar ka jingshisha kam don jaka satia lano lano bad hangno hangno ruh hynrei sa Tang ki jingmut ki Jong phi ki ban sngewthuh IA kane kaba jia khamtam hapoh ka jylla ka jongngi kaba ngi tip baroh shi katta kum ka ri baieid ki blei. Bun na ngi, ngi ju leit jingiaseng man la ka sngi u blei bad don ruh kiba leit man ka sngi na ka bynta ban ioh shuh shuh ka jingkhuid Jong ka jingngeit blei ne ban ai ka jingsh

Kumba baroh ngi tip ba ia ka jaitbynriew Khasi Jong ngi la pynkupbor da ka jingpeit J pyrman ka District Council (KHADC) hynrei kaba sngew lyngoh ka long ba hapdeng ka shitom shipa ka jaitbynriew Tang ban tuklar shikyntien IA ka kam jaitbynriew kam ju nud ban ang. Balei ka jia haduh katne? Ha ki por ba la dep wat ki nongtrei kiba hapoh ki MDC ruh ki bun ki bym dei satia kita ki jaitbynriew riewlum ba Kum mangi hynrei lah shu weng hadien na ka jingpaw pyrshah ha ki Kot Khubor.  Kumba long mynta ka Jing shong kha khleh bad ka jingshah niew beIN hakhmat ki riew shim kabu kiba dei ki Khasi hynrei na kaei ka daw ba ki wad daw ia la la Jong ka jaitbynriew, hato balei ka KHADC kam wan Sha khmat ban tohkit? Wat ia ki Trading license, labour license ruh bun na ki bar jylla ki bym dei ki paid riewlum Kim donkam satia ban pynbiang ia kitei, ki iaid ki ieng ki trei ki ktah ka khaii ka pateng katba ki kwah bad ka KHADC kam donpor satia ba tohkit ne khynra IA ki bym biang Kot biang sla. Lada ym don

Bun na ngi ki paidbah ngim ju kham tip bha IA kaei ka rukom pyniaid ne ka rukom synshar jong ka Sorkar Jong kano kano ka jaka, hynrei kaei kaba ngi tip ka long beit Tang na ki kotkhubor ne ki khubor ringdur. Wat la katta ruh ka jingsngewstad pat kaba la sngew shyrkhei ban ong pat hafuen ba la ioh na kotkhubor. Ka jylla jongngi kaba don 11 district ha ryngkat 46 tylli ki C&Rd block kaba la biang pura ban trei kam namar ka jingdon ki ophis ka long katkum ka jingdon ki briew kaba la kham Pynsuk naduh ki nongtrei haduh ki paidbah. Hynrei haba phai Sha kita ki heh shuki Jong ka District ne Jong ka C&RD block ka long kaba haduh mynta na ka Liang kiba bun ki ju buh jingkylli namar kata ka rukom treikam kam iahap bad ka kyrdan. Hynrei phewse ka jingshisha ka long ba Kim dei kita ki Ophisar IAS ne MCS kiba da pass shisha ne tikna lyngba ka Exam ba la puniaid da ka UPSC ne kata ka that pule Jong ki Ophisar hapoh ka ri hynrei la shu bsuh kumno re kumno na kadaw ba ki lah shong ha ka shakr

Haba ngi peit ia ka jingjia ha kine ki sngi la I kumba ngin shu um Noh ha kata ka khlam kaba shimpor ban teh lakam na kadaw bah Jong ka jingbymsuidniew jongngi IA kaei kaba la jia bad IA kaei kaba la khang pyrshah ban leh namar ioh kata ka khlam kan pur biang hynrei ha ka sien ka baar ka lah wan biang na ka daw Jong ka Jing pan kwah jong ki katto katne ngut. Haba phi peit ha ki Kot khubor bad social media ka long kaba I pyn kulmar jingmut IA ki nongpule bad sngap namar jingbun tang ki nong jingai jingmut Jong ki riew shimet, ki riew sain pyrthei IA ka Sorkar ka long kaba ym shong nongrim satia. Shuh shuh ki Jing kynnoh ki wan nangne nangtai IA ka Sorkar khamtam namar dei lyngba ma ka kaba la synjor kata ka rukom teh lakam ia kane ka jingleh thurmur ki paidbah. To ngin ia peit balei ka jia haduh katne bad Mano ba la sdang bad kumno ban pynkut IA kane ka khlam? Ha ka sien ka ba nyngkong ha shwa ba uta u khniang jingpang un wan poi Shane katno ka long ka jingsngew sarong ba ka Sorkar lynb

Naduh kaba sdang ka jingsaphriang une u khniang jingpang hapoh ka ri India lynba ki jylla bapher bapher ka la pynduh thiah duh Dem ia ki paid nongshong shnong khamtam ka jylla Meghalaya kaba la lah ban khangdam IA baroh kawei ka jylla ha shwa ba une u khniang jingpang ba shyrkhei un wan poi. Hnrei hamar kane ka jingkhang dam dang don sa katto katne ngut kiba dang ioh iaid laitluid wat hapdeng ka jingdonkam jongki kam long ka ba shongnia Kum ha Kane ka por bad kaba pynsmiej pynsyier pynban IA u duk u suk. Dei Kum ha Kane ka por ba uta u khniang jingpang ne u COVID 19 uba la saphriang ha baroh kawei ka ri u la Suh Lang ha ka jylla Meghalaya wat la ka Jing khangdam ia ka jylla ka kala urlong ha shwa ba un poi. Kaba sngew lyngngoh ha ki kotkhubor na ka sorkar ka long ba uba wanrah bad u ba lah ioh IA une u khniang ym Shem tip satia naei u wan bad kaba pyn lyngngoh ka long ba u ba ioh IA utei u khniang u long beit ha ka jingbym tip ne ha ka ktien phareng "no travel history"  Ha ka

Ha Kum kane ka por bun na ki paidbah Jong ka jylla bad na kiwei ki bynta ka ri kiba wan pule ha ki Kolej ha shillong ka long kaba sngewsarong haba ki ioh IA kalad ka jaka ban pule ka ki Kolej kiba paw hapoh shillong. Hynrei phewse kata ka jingpaw kadei na ka rukom treikam ne ka policy kaba kita ki Kolej ki pyndokam ym na ka jingshakri kaba kham biang ne ki don kita ki nonghikai ba tbit. Ka jingpaw shynna ka rukom treikam ha kano kano ka jaka hi ka dei beit ban ioh IA ka nam ka burom ym ka shakri kaba hok IA ki bynriew. Kaba kham sngewsih ka long ba wat ki missionary bapher na ki balang bapher bapher ki ju trei ne hikai na ka bynta ka nam ka burom ym na ka shakri ba hok. Ka Jing kiew ki Kolej ne ki skul pule ha Shillong ymdei ba ka ki nongpyniaid ne ka institute management authority lane kita ki nonghikai ki long kiba tbit hynrei dei na ka daw ka jingpynrung Tang IA ki ba stad ne kiba wan Sha khmat ha ki jingpule hapoh skul ne Kolej bad kyntait IA kiwei pat ki ba kham duna. Bad kaba kha

Ha ba phai Sha ka imlang sahlang ha ki thain nongkyndong ka long ka ba donbok ban ioh IA ka lad ban pynroi la ka shnong ka thaw bad ban ioh bylla na ka bynta ka roi ka par ka shnong lajong lyngba kata ka skim MGNREGS ne ka bylla 100 sngi kaba ju khot da ki nongtrei IA Kane ka skim. Ka MGNREGS ne ka bylla 100 sngi dei ka skim sorkar pdeng kaba la pynmih naduh u 2005 bad la lah ban pyntrei hapoh ka jylla naduh u 2007 lynba ki Block Development Office ban ai bylla ia ki shnong ha ki thain nongkyndong ha ka rukom trei kaba bun rukom bad ban wanrah IA ka roi ka por ha la ki shnong. Don kiba pynbha IA ki lynti shnong, ki Nala um, ki surok, tanki um, ba kiwei kiwei katkum ka jingdonkam ka shnong. Ka MGNREGS ne ka bylla 100 sngi la mang tyngka da ka sorkar pdeng kaba la Kot IA ka jylla Jong ngi da palat IA ka 500 klur katkum ka jingantad na baroh 11 district Jong u snem Bala dep, lyngba ki 46 tylli ki Block Development Office ha ryngkat palat 6000 tylli ki shnong ba ioh IA Kane ka skim sorkar

Haba Shisien pyrkhat ba kata ka kyntien 'khynriem u pnar u bhoi u war u dei u paid Khasi baiar" ngi dap da ka jingsngewsarong ba lyngba katei ka kyntien phawar Jong u khasi ka wanrah IA ka Jing IA tylli ha ka jingmut jingprkhat Jong baroh kiba hap hapoh ka RI Khasi Jong ka bri u hynniew trep ka jongngi. Haba phai Sha ka jinglong paid riewlum jongngi bad katkum ka jingithuh Jong ka pyrthei hi ka long ba hapoh ka jylla jongngi don 3 tylli kita ki jaitbynriew riewlum ne ki Tribe ha ka ktien phareng ba ngi Ong kiba haduh mynta ki dang long kiba riewspah ha ka jinglong tynrai Jong ki. Ki Khasi, Jaintia bad Garo ki dei ki jaitbynriew riewlum kiba lah don la ka Jong ka District Council ne kata kaba ki Ong la ing dorbar bah Jong ka jaitbynriew ba la pynkupbor da ka Sorkar India katkum ka Constitution. Napdeng baroh kine 3 tylli don shuh kita ki sub tribe ne kiba hapoh Jong ki. Ha ka RI Khasi jongngi don Khynriem, War, Bhoi, Maram, Langam bad kmta terter, lait Noh u pnar u bym dei sati