Lada ym don ki Sengbhalang ngi la duhjait naduh 20 snem mynshwa

Napdeng ki jaitbynriew riewlum ne kiba ki Ong ha ka ktien nongwei ki tribes hapoh ka thain shatei lam mihngi Jing ka Ri India dei Tang ka Ri Khasi Jaintia kaba dap da ka jingriewspah mariang, ki jingriewspah ka riti ka dustur ne ka culture bad wat ka kyntien kren ka long kaba riewspah ban IA nujor bad kiwei. Nalor Kita ka Mei mariang kaba dap da ka jingshngaiñ lyngba ka jingpahuh bad bun ki sim ki doh ki Lum ki wah kiba ithiang kiba don sawdong ka RI kuasi Jaintia. Napdeng kine la ju tip ba baroh ba ka dei ka RI kaba ieid ki Blei kaba dap da ka jingsuk jingpalei ka ba ju lait na ki jingjia kiba kiwei ki bynta Jong ka pyrthei ki IA kynduh.

Hapdeng kane ka jinglong jingman bun na ki nongwei ki ju kwah ban wan buhai ha Kane ka ri jongngi bad ban tuh IA ka kamai ka jongngi bad ban Rong ruh IA ki jingdon jingem ki jongngi. Hynrei ha ka Jing bym ioh lad namar ka don kata ka aiñ ba iada IAda IA ngi ki paid riewlum lyngba ka 6 schedule Jong ka Constitution Jong ka ri India ha baroh kawei ka schedule area Jong ka jaka ki paid riewlum. Hynrei bun na ki khar poiei lyngba ka buit shukor Jong ki, ki la pynshohbiej IA ka jinglong shisur Jong ki Khasi khamtam IA ki kynthei khasi kiba na ka por Sha ka por ki ju ngat ha ka jingriam u poi ei shisngi.

Lyngba ki kynthei khasi bad ka jingtlot ka artikle 244(2) bad 275(1) ka ba treikam ha poh ka District Council ka la ai mynsiem IA ki bar jylla ban nangroi ha ka bri jongngi bad ka la pynlong IA ki ban sdang leh heh bad  ban kam trai IA ka khyndew ka shyiap jongngi. 

Dei ha ki Snem 1990 khlieh ba Kane ka jingleh Jong ki ka la Sam ha San shyieng Jong ki samla Khasi Jaintia jongngi ban pyrkhat thymmai ba Lada jia ba shu shah ka ri kan um Noh. Dei kine ki snem ba ki Seng bhalang bapher bapher ki la pyni syndon da ka bor IA kita ki nongwei shisngi bad lyngba ka mynsiem ba shynrang ka jongki ki la lah ban teh lakam IA ka jinglehheh ka jongki bad ka don ruh ka por ba ka poi da ka unsnam namar ka shong suk shong shngain ki khun ki ksiew ha ka lashai lashisngi. Hapdeng ka Jing mait naphang IA kita ki nongwei shisngi don shibun kiba la leit phai Noh Sha la ki jaka. Dei kine ki snem ba ka Jing bam sap ha ka District Council ka jur bha naba ka jinglait lan ki nongwei shisngi ban rung Sha ka jylla jongngi. Yn tang katta lyngba ka jingtuklar ki Seng bhalang la lah ban nang teh lakam shuhshuh bad ka jingsdang ka benemi ka Jing ioh tnga dkhar ki kynthei khasi ka long kaba jur bha hynrei ki Sengbhalang Kim kynran dien bad dei lyngba ka HNLC bad ka KSU kiba la bteng shisha ban pyntriema IA kita ki nongwei shisngi ban beh krad bad pynphai Sha ka jaka ba ki wan. Ym tang katta kine ki Seng ki ju tuklar naduh ka ioh tnga dkhar, ka bhah thungkam, ka khaii pateng bad haba Kim biang Kot biang sla ka ju pynher lailum laiwah na ka bynta ka shongsuk shongshngain ka RI jongngi.

Hynrei mynta don katno ngut kiba sngewthuh ba Lada ymdei na ki Sengbhalang katno eh kata ka Sorkar Kan iada iangi bad kumjuh ka District Council ruh. Wat Kita ki MDC Kum ka kam Jong ki ruh Kim lah satia ban trei iada jaitbynriew haduh Kane ka sngi. Bun pynban kiba beiñ bad krenpoh IA ki Seng bhalang hynrei Lada kine ki long Tang ha jingmut kamut ngin sa long ki jaitbynriew kiba yn sa iohi Tang happy museum.