Ka District council kam lah da leilei ban ai bor ha ki Kynthei ha ka kam Rangbah shnong namar kan pynkheiñ ia ka Dustur

Katto katne ki nongiakhih Jong ki kynhun seng kynthei ha ki por ba la dep kiba ym shym kynmaw tarik shuh ba ki la dawa ba dei ban pynkup bor ruh ia ki kynthei ba kin lah ban long nongialam shnong ne ki Rangbah shnong.

Kane ki la Shu kwah ban pyn iahap bad ka Policy thymmai jong ka Sorkar India kaba dei ka Women Empowerment hynrei ki klet pat ba ngi dang dei ki Schedule tribe kiba don la ka jong ka Institution kaba dei peit bad kaba pynneh ia ka rukom long rukom man ka jaidbynriew ritpaid la ki Khasi, garo ne Jaintia. 

Ka jingdawa ia ka mat ka long haduh ban da poi ha Ing Kashari badon burom ha Shillong ba Kan shim ia ka sien jam ban pan jingpynshai na ka Council bad ngi ngeit skhem ba ka council kam kyntait ban pynkupbor ia ki kynthei kumba ki dawa.

Namar ba ka Council hi barabor ka dei beit tang ia ka kawei ka jaidbynriew ritpaid riewlum ba la ithuh bad ai bor pura da ka sorkar India lyngba ka 6 schedule ha ka Constitution of India. Bad ka Council ka hap pat ban pyniaid ia ka synshar khaddar ha ka ri Khasi Jong ngi lyngba ka Dorbar u Shynrang khlieh ka Ing. Bad ha dustur ruh la batai ba ia ka lynnong jong ka Dorbar ruh la batai Shai ba tang u shynrang khlieh ka Ing ban shong Dorbar.

Bad kaba mih na Dorbar ka dei kaba la kyntang naduh u nongpyniaid shnong, ki dkhot shnong lada dei ka dorbar Hima u Syiem ki myntri ki la dei ki ba la kyntang bad ruh ia ka rai ba shim na Dorbar ym ju lah ban pynkheiñ hynrei lada pyrshah ka hok kam lah ieng satia.

Dei namar kata kum ka jaidbynriew Khasi ka rung ruh ha ka pateng ha ka rukom ka dustur bad ruh kum ka jaidbynriew riewlum ritpaid bad ban ioh jingithuh syndon na ka sorkar India haduh ban da ioh da ka council lajong namar ki ritpaid Kim dei satia ban duhjait hynrei kin pateng la pateng bad kine ki dei ban long kyrpang ban iada lyngba ki jingiada (provision) ia ka jaidbynriew.

Hynrei ban ong ban pynkupbor ia ki kynthei kat ka kyrdan u dap shynrang khatarbor kamut ka long kaba ym shongnia bad nongrim. Kumjuh ka ap lypa kama na ka bynta ka ri Khasi Baroh kawei.

Namar kata ki ki kynhun kynthei ba dawa ban pyn ryngkat bor bad u shynrang sngewbha pule shwa ia ka 6 schedule lane pule bha ia ki kot Khasi bad wat nym pyn ia ryngkat ia ka policy Women Empowerment ba la pynmih na ka bynta ki non-scheduled area ym iangi.