MEGHINN

Jan baroh ki paidbah nongshong shnong Ka jylla ki lah Jan sngewthuh lut ia Ka synshar khaddar ne Ka politik Kaba mut Ka synshar Jong ki nongmihkhmat kiba lah jied da mangi ki paidbah (democracy). Jingshisha Kam dei ma ki ki nongsynshar hynrei ki dei ki Shakri jongngi u paidbah. Ban ia Kren ia Ka politik ki paidbah ki bun ba shemphang hynrei ban ia kynnoh pat ba don Ka jingia bam sap, Ka jingleh donbor kata Ka shong ha Ka jingtbit Jong ki briew kiba ju im ha ki social media ban pynshit pynthnam ia Ka phang ban dup iohnong bad ban pynkulmar ia ki paidbah wat ia ki seng bapher bapher lane don ruh kiba Shu mutdur kumne kumtai bad ban pharep ha ki media da kumne da kumtai bad ban pynlong pat ia kiwei ban pyrkhat ba Ka dei Ka jingshisha. Tang Shu don ki Jingthoh shaphang Ka Sorkar ba Ka lah leh bakla ne Ka la leh tam kamut puk ym don shuh ba wad jingshisha hynrei to tip ba Ka khubor Ka shong ha u nongthoh bad lada u thoh jem Ka jem hi bad lada u khor bad khluit Ka pynthnam ia Ka jaidbynriew

Symbud myntri Rangbah. P. Tynsong Naduh ba sdang khie Ka thma Covid 19 u symbud Myntri Rangbah Ka jylla u Bah Prestone Tynsong u long u ba smat uba sting ban wan sha khmat ban ia wer ia shibun ki jingdonkam na Ka bynta kumno ban ia Khun ia Ka jingpang khlam covid19. Hynrei naduh Jan ba sdang une u bnai thymmai u bah Tynsong u lah jah na media bad ruh shibun ki kam u khlem pynkut shuh khamtam ia Ka ishu bad ka Kong Anjela Rngad. Bad hadien nangto Ia Ka jingud jingnam ki paid bah ha Kaba iadei bad Ka lockdown. Kumjuh ha Ka cabinet meeting Kaba long ha u 11 tarik u June khlem iohi ba u Bah Prestone yn ia don Lang bad shuh shuh ia Ka lockdown ba lah pynjlan na Ka 14 sha Ka 21 ruh lah pynbna hi da u MR Ka jylla u Conrad Sangma Kaba man Ka por Ka dei Ka Kam ram Jong u bah Prestone Tynsong. Ka jingjia ba la iohlum da ki nongthoh kotkhubor ha kine ki sngi Ka long ba ka jingjah Jong u 1 lak byrni u khaw Jong Ka sorkar ba la ioh na Ka FCI (food corporation India) Kaba dei Jong u paidbah Jong Ka

Don bun ki briew kiba nang kiba stad kiba da pule ha ki kyrdan bapher bapher kum ki Indian Institute Of Technology, Mass media, Digital marketing, Affiliation program, web designer, web developer, company Influencer, bad shibun kiba iadei bad ki Social media kiba bun hi ki da da buh Ka thong bad Ka lawei Jong ki hangto da Kaba ki ioh lad ban kamai da ki lak tyngka ha Ka shibnai na Ka bynta ba kin Kren, shad, rwai pynkhih met hapoh social media Kaba dei Ka kor Ka bor Ka pyrthei stad Ka juk da Kaba ki buh ruh kum kawei na ki lad ai Kam aijam. Hynrei ki Khasi Jong ngi pat khamtam ki Kynthei ki bym tip ia Ka bneng Ka khyndew Shu pynbud haduh ba ki Shu pyllut Kai ia Ka por khlem don jingiohnong (demonetisation) Suda hynrei Kim tip ba kito ki briew kiba ki bud ki buh kum Ka lawei (carrier) na Ka bynta Ka jingim ym tang na Ka rong biria ne ban pynlut por. Ki Khasi jongngi ki lapmiet Ka Thad sohpet Ka Thad jingshong ha social media ki jingshad kiba pynbud nangno nangno bad ban buh ha ki social

Ha Ka Ri Khasi jongngi don palat hajar tylli ki kyntien kiba Shu iapher khyndiat kynsoit kawei na kawei naduh na mihngi haduh sepngi bad naduh natei shaduh shathie Jong Ka ri Khasi. Ki ktien ki ba paw bha ki long ki ktien Bhoi, Maram, War, Langam, bad khynriem. Hamar ba kine ki ia kynduh ki ia Shem ia kiwei ki da Khana da Ka ktien khasi ne Ka Ktien Sohra Kaba ngi ju tip kum Ka ktien pdeng Ka Ri Khasi bad wat ki pnar ki synteng ne ki war Jaintia Haba ia Shem ki Kren da Ka ktien Sohra ban ia sngewthuh namar Ka dei Ka ktien Kaba lah ban sngewthuh ha Ri Khasi jongngi baroh kawei. Balei pat NGA ong ba ki Khasi ki bun ki bym nang ban Kren Khasi. Balei? Namar bun ki briew ki lah kheiñ ktien pdeng ia Ka ktien Jong ki briew kiba sah ha Sor Shillong. Ka ktien Kaba ngi ju ia Kren hapoh Sor Shillong Kam dei satia Ka ktien khasi paka. Hapoh sor Shillong don shibun ki jaitbynriew riewlum Ka Jongngi bad kiba na kawei pat Ka jylla ha ryngkat ki mynderi Kaba lah pyn kylla ia Ka Sur Kren haduh ba Ka Jin

Ka Jing kharoi u Khasi Ka Suki bha ban ia nujor bad kiwei ki jaidbynriew ha Ka snieh pyrthei namar ki dei ki jaidbynriew tipbriew tipblei, tipkur tipkha, Kaba don shibun Ka sang Ka ma Haba ia shongkha shongman. Ka jaidbynriew Khasi jongngi Kaba Ka jait Ka kynja Ka hiar pateng na Ka kynthei (matrilineal system) bad Ka dei Ka rukom hiar jait Kaba Duna bad Kaba ngi dang lah ban niew ha kane Ka pyrthei ia Kita kiba hiar jait na Ka Kynthei. Ha Kaba iadei bad Ka shongkha shongman Wei ba ngi lah dei tang kajuh Ka kyrteng jait ruh Ka lah long sang ia ngi katkum Ka riti dustur Ka Jong ngi katba ngi dang dei ki Khasi wat la ngim don jingiadei ne Ka jingiajan ha Ka ing Ka sem. Shuh shuh Lada ngi dei shipara arkmie ne shipara lai kmie ne shipara I mei bad I pa Jong kiwei (Shi bakha) Kam long ban ia shongkha. Lada u kynum u ioh ia Ka para bad u hynnen u ioh ia Ka para u kynum Ka long sang namar Ka kylliang khiewja. Ynnai ia Kren ia Ka shipara arkmie Ne laikmie ba kiwei ki jaidbynriew ki lah ban ia

Kiba bun hi ki nonghikai ki dei Defecit bad SSA ha Ka jylla jingngi khamtam ha ki lower primary bad kumjuh ha ki upper primary Ka ba dei Ka shlem saiñdur ne Ki jaka Kaba ki khynnah ki hap ban ia shut jabieng bha. Hynrei Ka jingslem palat Ka tulop bad ban ioh shisien lai ne saw bnai bad teng teng 5 bad 6 bnai ruh Ka shimpor bad ban pynlong ia ki nonghikai ba kin khuslai na Ka bynta Ka ing Ka sem Kaba lah ruh ban ktah ia Ka jingmut jingpyrkhat haduh ba Kan da ktah ia Ka Kamram Jong ki wat haduh hapoh Skul ruh.. bad lada mano Mano ruh Lada dei ba Ka tulop ne Ka jingsiew Kaba dei hok ban siew Ka slem te don hi Ka jingdkoh Ka jingtreikam khamtam ba Kan da poi haduh da ki bun tylli ki bnai. Kaei Kaba jia mynta Ka kynti Ka long ba na Ka Liang Ka Ministry Education of India Ka la pynmih ia Ka jingkheiñ ia ki jylla ba biang bad ba bit tam ha Ka pule puthi bad Kaba sngewsih Ka long ba na Ka Liang Ka jylla Meghalaya jongngi Ka poi sha trai duh napdeng ki jylla Ka ri India ha Ka PGI grade card ne

Ka Thma u Rangli ne Ka Thma u Mynderi ba la ialam da Ka kong Angela Rngad Kaba dei Ka Lok Jong u Tarun Bhartia Kaba ieng na Ka nongrim ki nongbylla sngi na Ka por sha Ka por ki ba iakhih na Ka bynta Ka Pisa Bai bam bad ban ioh shog dukan Noh marmar wat hapdeng kane Ka khlam ruh. Kane Ka Seng Ka kong Angela Kam dei na Ka bynta ki nongbylla Khasi jongngi ne ki nong die dukan bad ki nongdie Madan hynrei Ka Ieng na Ka bynta ki dkhar poi ei kiba ki shong iew bad dukan ha Iewduh, them motphran bad leit sha 9 lad bad ha 9 lad ruh kumjuh. Kane Ka Seng kumba NGA ong ia phi Ka dei Ka Seng ba lah bei da ki kumhun mynderi Kiba ngam kwah ban pynpaw kyrteng kiba ju pyniaid ia ki marbam mardih hynrei ban shngaiñ Ka khaïi Ka pateng bad ban lait na Ka Jing Shah pyndik pynwit ha ki Seng bhalang kine ki mynderi ki la sngew dei ban don Ka Sengbhalang kabab iada ia ki pat ha Ka kyrteng ki nongbylla sngi bad nong shongiew kiba kynthup ia kiba bun lane Ka lah ban kham ïar ruh katkum Ka rti treikam katei Ka S

Ngam kwah ban niew kyrteng ia ki CHC ne ki PHC kiba don kylleng Ka jaka Jong Ka bri jongngi kiba don ha nongkyndong hynrei ban Shu lehkai bad ban lehsting ia Ka Kamram ba la bynshet khamtam ia Ka mynsiem briew Kam long Kaba sngewtynnad haduh katta katta. Bun na ki nurse bad doctor Haba don ba wan shim dawai na Ka PHC ne CHC ki chowkidar ki hap ban khot lane Shu phone ia ki ne ki cleaner ki hap leit khot ia ki sha jaka sah (quarter) ba kin wan. Kane Ka jia ha man la ki PHC bad CHC kiba don sha ki nongkyndong bad kito ki bym pat Shem da la Jong ki khmat ki lah ban leit ha Kano Kano Ka Health centre ha nyngkyndong na Ka 10 phin Shem beit 8 tylli na ki dei beit kiba dkoh bha Ka rukom treikam bad teng teng Ka wanlam ruh sha ka Jingsngewsih.  Ngi ju iohi ba wat ia ki Hospital ba don ha ki jaka sor ruh ki long kiba bit ba biang hynrei don hi jingdkoh hangne hangtai bad Ka Jing Shah ther ha ki sengbhalang Ka long Kaba man Ka por bad katno lei sha ki nongkyndong ki bapli ki briew kiba dang shis

Don shibun ki karkhana ha Ka jylla jongngi hynrei ki trai kitei ki karkhana 95 na Ka 100 Ka dei Ka Jong u dkhar lane u mynderi. Bad Ka long Kaba shitom bha ruh ia u trai jylla lane u Khun khasi Jaintia ban sengkam lane ban pynmih ne seng karkhana. Ngin nym pat ia Kren ia u Garo. Ym ba ki Shu don karkhana bad ban ai Kam ai jam ia ki Samla Ka thaiñ hynrei kiwei pat ki jingeh kiba wanrah ia Ka khyndew Ka shyiap Jong Ka bri Jong ngi. Kum ia ki khlaw ki btap ki jaka ki puta bad ki wah ki um kiba Shah ktah man Ka por na kine ki karkhana ki mynderi kiba ju iaidlait man Ka por. Ym dei tang katta Ka jingialeh pyrshah kine ki karkhana ia Ki Sengbhalang, Dorbar Shnong ban iaid lait bad ban nym salia wat la ki pynjaboh ia Ka Mariang lane Ka shnong ruh. Ban da thok ia ki bhah thungkam thungjam ruh. Ki karkhana dewbilat ha Jaintia, ki karkhana coke ha Thaiñ Shahlang bad ki karkhana ba don ha Byrnihat bad kiwei kiwei kiba phin da Shem ki dei ki trai ba na bar jylla. Bad ruh kumba 60% bun na ki nongtr

Kumba 5 haduh 7 tylli ki jingleit ai jingiarap Ka seng KSU ha Ka shisngi ha baroh kawei Ka bri u hynniewtrep naduh ba sdang Ka lockdown haduh kane Ka khyllipmat ban kner sha ki ki longing baduk bad ia ki Hospital ruh kumjuh khamtam ha ki jaka set slung (quarantine). Ha ha phai sha Ka Sorkar khyndiat ha Ka jingpeit Jong u Bah AL Hek kum u myntri Ka koit Ka khiah Ka long Kaba dkoh shisha bad Haba ianujor halor ki Kam jingiarap na Ka bynta kito ki ba SAH set slung(quarantine) ki bun kiba lah lut lah sep da ki shnong ha Ka jingiarap Jong Ka Seng ha ki ba bun ki jaka. Kaba sngew lehraiñ ia Ka Sorkar Ka long ba na Ka Liang Ka KSU ha Ka jingialam u Samla Rangbah Ka Seng U Lambokstar Marngar ki lah kner jingiarap syndon wat ia ki hospital ruh kum Ka H Gordon Robert Hospital Jaiaw bad Nazareth Hospital Laitumkhrah.. Bad ruh ngim dei ban klet ba ha u snem Bala dep na Ka Liang Ka KSU Ka la ai bynda 9 tylli ki ambulance na Ka bynta ban iarap and ia trei lang bad  Ka ophis DHS bad kumjuh ia Ka EMRI

Haba Kren ia ki nongbylla sngi lah kynthup lut naduh ki ba niah Kali kamai, nongdie dukan, nongrep bad ia ki nongbylla misteri. Haoid ki don Kita kiba ioh jingiarap na Ka sorkar hynrei don tang 25 ne 30 hajar kiba ju pynthymmai ialade na Ka bynta ban ioh jingiarap. Bad don haduh palat da ki Lakh ngut pat ki bym Shem lah register bad ki bym ioh jingiarap nangno nangno ruh. Lada Ka jingkhang dam Ka long haduh 1 bnai Ka don hi Ka jingktah bad ban ong khlem ki lad jingiarap na Ka sorkar ba Kan bteng shuh da nalor ba Ka la dep ban khang la kumba 36 kat haduh ban da thoh ia kane Ka sla Ka long kaei Ka ngim lah ban tip ha Ka jingim briew ioh lehse Kan SA poi sha Ka jingiap thngan jongno re ki bapli kiba suk mynsiem hynrei Haba shipa ha Ka bam. Shuh shuh donbok ba ngi don  ki Sengbhalang kum Ka KSU bad ki riew shimet Kiba lah sei borbah ban iarap kylleng ha Ka ri Khasi ia kito ki longing kiba donkam hok ia Ka bam na Ka bynta Ka Jing Shah khanglad ban leit trei leit ktah na Ka daw Ka khlam. Sng

Ka Don Bosco Museum Shillong Kaba don ha Mawlai. Ka shnong Mawlai Kaba don ha Ka phang shatei ha Ka Nongbah Shillong bad Ka long kawei na ki jaka ban pynlong ia Ka Sor Shillong ba Kan long Ka Sor Ka baheh bha. Ha ka shnong Mawlai don shibun ki ophis, jaka pule kum Ka Skul bah NEHU, Ka Skul Politechnic Engineering, bad shibun tylli ki Skul, Ka museum ba pawnam Ka Don Bosco  Museum Shillong, Ka mental Hospital Ka Sanker,  bad ruh don shibun ki showroom ba die Kali kum ka Tata, Ka Banalari World car, Shillong Hyndai, Ford, Mahindra, Toyota. Bad kiwei kiwei bad Ka don ruh ia Ka jaka theh ñuit kaba heh bha Kaba dei Jong Ka municipal jong Ka Sor Shillong  Nalor kitei Ka shnong Mawlai napdeng ki shnong hapoh sor Shillong Ka long Kaba heh bha Kaba ym Duna ia Ka 26 tylli ki kyntoit bad ki kyrteng jong ki kyntait ba mih na Ka Mawlai ki long kumne harum. Mawiong Umjapung Mawiong Rim Mawlai Umthlong Mawlai Umjajew Mawlai Nongkwar Mawlai Iewrynghep Mawlai Nonglum Mawlai Motsyiar Mawlai Syllaikariah

Nalor ba Ka jylla Meghalaya Ka dei Ka jylla bym don u pud u Sam uba biang na Shi lynter Jong Ka kjat Jong Ka jylla don shibun ki jingeh kiba na Ka Liang ki paidbah bad Sengbhalang ki Shem jingeh.   Ngim lah ban tip ha Kano Ka por hynrei katkum ki khubor ba la iohlum don shibun ki mynderi kiba la Shah kem bad Shah bat Noh ha ki Sengbhalang ha shwa ba kin poi sha Shillong ha ki por ba la dep. Bad Haba twad bniah ia Ka jaka rung Jong ki Ka dei beit na ki khappud. Haoid na Shi lynter ki khappud iada ri lah don da ki Shipai BSF ne ki shipai khappud kiba pahara ia Ka rung Ka mih Jong ki briew na kawei Ka ri sha kawei pat khnang ban lait Ka jingiarung tuh, hynrei phewse ki shipai BSF Kim ju lah ban teh lakam. Dei tad haduh ban da ujor da ki paidbah sha ki seng bhalang ynda Haba ki iohi Ia ki mynderi ba ki thmu leit sha Shillong. Shisha ngim lah shuh ban shaniah ia ki shipai BSF namar ki Kam iada ri Kim long kiba shngaiñ namar don shibun ki jingeh kiba ki paidbah ha ki khappud ki Shem jingeh.

Kawei na Ka jingshad tynrai ha Bangladesh Ha ki bynta Jong Ka ri Thor Ka ba don ha kjat Ka ri Khasi Kaba dei Ka ri Bangladesh Jong ka District Kaba ki khot Ka Sylhet Division don bun bha ki Khasi kiba shong ba Sah ban kamai bad kajIh bad long ruh kum ki nongshong shnong ba pura Ka ri Bangladesh. Kumba 85 hajar ki Khasi bad Jaintia kiba sah ha katei Ka ri bad Ki im ruh kumba im Ka rukom long hi u Khasi naduh Ka dustur Ka riam Ka beit Ka bam Ka dih bad Ka ktien Ka thylliej. Kumjuh ruh ki bun kiba im lyngba Ka rep Ka riang Kaba ju im bad rep da ki nong war barabor. Ki Khasi ha Ri Bangladesh ki im da Kaba rep Kwai, rep tympew, bad u sohniamtra kiba dei ki jingrep kiba ha khmat eh na Ka bynta Ka ioh Ka kot Jong ki ha katei Ka ri. Ka jingdon Jong ki Khasi ha katei Ka ri Ka long ba bun na ki jaka mynshwa Jong Ka Sylhet Division Ka hap ha u pud u Sam Jong Ka ri India bad dei lyngba Ka thma Jong Ka ri Pakistan bad Bangladesh ha ki por mynshwa SA mih ki jingpynbeit kiba da kumwei pat kiba pynlon

Ki tit kiba don bih Ki jingjia ba sngewsih kum ha Kane Ka aiom Kaba la jia man la u snem ba bun ki longing ki la lah duh ei ia la Ka jingim tang na Ka daw Ka jingshah pynthame ha ki tit khlaw kiba sdang ban seilung kum ha kane Ka por da ki rong ba iapmat bad ba ittynnad Kaba lah pynlong ia ki paidbah ban ngop bad bam ia u. Phew SE bun kiba khlad bad duh ei ia la Ka jingim. Kawei Ka jingjia Jong Ka taiew ia Ka longing ha Ka thaiñ West Khasi hill district Ka lah pynsuhjer iangi naba Ka jingkhlad Ka la kot ia baroh kawei Ka longing Kaba ktah shisha ia Ka imlang sahlang badd Ka shnong baroh kawei. Dei namar kata ki paidbah ki hap ban husiar ban nym kheit kulmar ia u tit tang na Ka daw Ka rongphong Kaba ula pynthame namar Ka long Kaba ma ia Ka jingim. Da long hi Kaba lah ngi dei ban kyntait shwa namar Ka bih Jong u tit Ka long thik kum Ka bih u bsein iong bad u bsein star.

Ka jingjia dangshen ia uwei I nurse ba trei ha Ganesh Das Hospital Lawmali Ka la pynsngewsih shibun ia kiba bun balang khamtam ia Ka longing Ka Jong I namar Ka jingkhlad Noh jong I ha ryngkat I Khun ba dang 6 bnai ha kpoh. Katkum ki khubor ba la mih la iathuh ba I lah dep ban pan shuti  hynrei ki nongpyniaid ki kyntait bad ki maham ba ym bit ban shim shuti kum ha kane Ka por. Hynrei kaei Kaba lah jia pat? Mano ban bah khlieh ia ar ki mynsiem ba lui lui? Ka sorkar Ka dei ban kem bad ban pynduh Kam shisyndon ia kitei ki nongpyniaid ba donkti Jong katei Ka Hospital. Khnang ba Kan nym jia shuh nangne shakhmat. Shuh shuh ha ki taiew Bala dep Ka jingkhlad I nurse ba trei hapoh Ka NEIGRIHMS na Ka Liang Ka sorkar Ka la dei ruh ban tohkit mar mar khnang ba ki jingshisha kin paw ba ioh ki Samla Khasi jongngi ki long mraw pynban wat haduh ban da duh ia Ka jingim ha la Ka Jong Ka ri.

Lada ym don ki shipai Ka ri jongngi Ka don hi ha Ka suk Ka saiñ lyngba ki Khun dap shynrang jog Ka bri u hynniewtrep kiba la ai sap naduh kulong kumah u mym barim ban long shisur shidur na Ka bynta Ka khyndew Ka shyiap kumba la pruid dak da ki syiem hyndai. Lada ym don ki jaka shipai bad ki shipai Ka long Ka ba suk ba saiñ ia Ka jylla khamtam ia Ka sor Shillong ba kin ioh lad ban pynheh shuh shuh ia ki jaka bad ban pyntyllun ia shibun ki Kam pynroi na Ka bynta Ka Ka jylla hynrei jia aiu ia kine ki shipai kiba wan leh donbor pynban ia Ka khyndew jongngi. Ka jingdon ki shipai ha sor Shillong Ka long Ka bym I don jingmyntoi bad Ka long pynban kum Ka jingtim iangi namar ba Kam long satia Ka jingiohnong ia Ka jylla. Ki iada aiu kine iangi, Ki leh aiu kine ki shipai, hato haduh katno ki aikam aijam ia ki trai jylla haduh katno Ki iarap ia ka sor Shillong  ha Ka shongshngaiñ, haduh katno ki synniang ia Ka imlang sahlang bad haduh katno ki iarap ia kiba duk kum ha kane Ka por ba jur Ka khlam..

Ka jylla Meghalaya jongngi Ka jylla Kaba riewspah ha Ka mei Mariang lyngba ki Jing seisoh bad Ka jingtreishitom Jong ki nongrep bad Ka jingbiang  bad iahap Ka Mariang Ka la pynseilung bad pynseisoh ia shibun ki jingthung jingtep kiba lah ai shisha ia Ka jingmyntoi ia Ka jylla jongngi. Kumba 80 na Ka 100 ki dei kiba im ja na Ka Kam rep Ka riang bad bun na ki ki dei kiba thung bad rep da ki rukom Jong ki myn barim lyngba ki lum bad ki Madan ha ryngkat Ka Jing tista bad trei Minot tang da Ka bor met. Ka jingpynmih ia ki mar rep Ka long Kaba shyrkhei bha na kane Ka jylla bad sngewsih pat ban iohi ba ki briew ba na kane Ka jylla ki dang wanrah ia ki mar rep ba na jngai bad na bar jylla ban khñiot dor bad ban pyniap ia ki trai jylla ha kawei Ka rukom tang ban im ialade. Shuh shuh Ka long Kaba isynei bha ia ki nongrep namar Ka Duna bha Ka lad jingiarap na Ka tnad Ka rep Ka riang (Agriculture dept) bad Ka jingduna ki awareness program, ki siminar, ki workshop bad ki jinghikai kyrpang ia ki non

Halor Ka Right to Information Kaba lah tohkit da Ka Jong Anjela Rngad Kaba dei Ka nongialam Ka TUR pyrshah ia Ka Sorkar halor Ka Pisa Jong ki nongbylla sngi Jong u snem 2020 Kaba na Ka Liang Ka TUR Ka la pynpaw ba Ka Sorkar Ka la bamsap ia katei Ka Pisa na Ka bynta ban au jingiarap ia ki nongbylla sngi kiba Shah ktah ha Ka lockdown. Lyngba Ka RTI lah lap ba lah dep siew lut sha baroh ki ba dei hok ban ioh lait Noh tang kiba bym biang kot biang sla bad ki bym pynthymmai shuh. Bad lah kynnoh ruh ba Ka Sorkar Ka la bam klop ia kane Ka Pisa ha Ka jingialam u symbud myntri rangbah Ka jylla u Bah Prestone Tynsong. Hynrei na Ka Liang Ka TUR Kam tip pat ba ia katei Ka Pisa lah dep ban siew lut sha baroh kiba dei hok ban ioh bad Ka rukom Kren Jong Ka Kong Anjela Ka long tang ban Shu kynnoh hynrei khlem da tohkit ia Kita ki nongioh (beneficiary) ba la Shu thaw phang jubor tang ban kynnoh ia Ka Sorkar khamtam ia u Symbud myntri rangbah Ka jylla u Bah Prestone Tynsong. Jin da la dei ba Ka jingbams

Ngim lah ban beiñ hynrei khlem Ka jingiohnong te Mano hi ban trei bad Shu khyndiat ban pynpaw Ka long ba sngewsynei ia kiba duk ba suk bapli kiba Duna Ka tyngka ban leit phah sumar na Ka bynta ki jingpang ba iaid pyrthei lane kiwei kiwei ruh kiba lah dawa ban thiah da ki sngi na Ka bynta ban koit. Ban ia Kren ia kiba pang Covid-19 baroh na ki nongpang kiba lah koit bad khlad Ka jingsiew Kam palat ia Ka lak tyngka haduh ba lah sngewshyrkhei Ka jingrem bad teng teng Ka pynduh mynsiem ia uba duk u bym don Ka tyngka. Ka jingshim rem Jong ki hospital private kum ha kane Ka por Ka long ban shim kabu ym ban iarap ia ki para ba don mynsiem hynrei ban khñiot da Ka dor Kaba heh namar ba kum ha kane Ka por Ka long Ka jingkhie bhur Ka spah Ka ki. Shuh shuh Ka jingduna Jong ki jaka ai jingsumar Jong Ka sorkar ia ki paidbab Ka la pynlong ia u paidbah ba bun balang khamtam kiba duk ba kin mih shakhmat ha ki kotkhubor ban pynpaw bad ud ia kata Ka dor ba rem Jong Ka bai thiah hospital na kadaw ba ki la