MEGHINN

WAHREW ARCH BRIDGE Ka jingkieng Wahrew Arch Bridge Kaba don ha Wahrew hajan Ka shnong Sohbar na Sepngi bad Ka Nongjri na Mihngi kadei Ka jingkieng Kaba ittynad tam bad kaba thymmai Ka rukom Shna na kiwei pat bad Kaba la khring ia shibun ki nongwan jngohkai pyrthei sha kane Ka jaka lyngba Ka jingittynad Jong Ka jaka Ka jingkhuid Jong Ka um bad Ka jingittynad Jong Ka jingkieng Kaba la khring ia kiba na Jan bad jngai sha kane Ka jaka. Ban poi haduh Wahrew Arch Bridge Ka jngai kumba 76 Km bad Ka shim por haduh 2 kynta 40 minit na Shillong sha Kane Ka jaka lyngba Ka Shnong Sohra bad na Shillong sha Kane Ka jaka lyngba Ka Pynursla Ka dei 79 Km bad shimpor kumba 2 kynta 50 minit. Ia kane Ka Arch bridge la dep ban Shna ha u snem 2018 bad Ka jingthmu Ka long kumno ban pynsuk ia Ka leit Ka wan Jong ki shnong kiba hap hapoh Ka Shella Constituency kiba don sha shilliang Jong Ka Wahrew, kum Ka Nongjri, Rana, Mawsiangei, Nongla, Mawkliaw, Mawlatang, Tyrngei bad Diengsiar kiba la Shem jingeh ha Ka le

Ka Jingkiengjri ha shnong Riwai Mawlynnong Ka jingkiengJri ar mala ha Nongriat Ka jingkieng jri lane Ka Living root bridge Kaba khot ha Ka ktien nongwei Ka dei Ka jingkieng kaba la pynwan dur da ki longshwa manshwa tang da u thied jri Jong Ka Dieng jri ban pynpiar na shilliang riat ne Shilliang wah ban suk ki nongleit nongwan lyngba kata Ka jingkieng Kaba la Shna da u briew tang da u Thied jri. Napdeng ha sla pyrthei ia Ka jingkiengJri lah ban Shem tang hapoh Ka jylla Meghalaya Ka thaiñ shathie phang u Lum Shillong bad don kumba palat phew tylli ki jri kiba don ha Ka ri Khasi Ka jongngi kiba long ban iaid briew lait nangta don SA da ki phew tylli kiba na ngi ki longdien ki pyrshang ban bteng ia Ka Matti u longshwa ha Ka juh Ka rukom ban pynwandur ia Ka jingkieng jri lyngba u Thied jri. Ia Ka jingkiengjri la pynwan dur da u Thied jri ban pynpiar mian pa mian bad Ka long kaba bam por bha ba un piar shaduh kata Ka jaka Kaba la mang. Kiba ju mlien ban leh ia kane kidei ki briew ki barim

Haba ngi phai tang ia u Khristan ngi Shem ba u Blei lane u Khun u Blei u wan paw bad u long ha Ka dur Jong u briew bad uba la wan sha sla Jong Ka pyrthei ban ai Ka jingshakri. Ka jingngeit Kristan Jong ki briew Ka long hadien ba kiei kiei kiba la wan paw ki ju urlong shisha katkum Ka ktien u Blei bad kiei kiei ki kyntien u Blei Kim ju lait satia na ki jingjia bashisha. Ka Jing long pop bad hok Ka dei Kaba hakhmat eh ia u Khristan bad Ka jingsuk bymjukut Ka dei ka symboh Kaba don ha ki riewngeit bad Ka jingsuk bymjukut kadei Kaba bun na ki riewngeit ki ki khmih lynti naduh ba ki dang im bad haduh ban da khlad na kane Ka sla Pyrthei. Ban peit ia ki nongshakri Jong u Blei pat Kim dei satia ki nongshakri Blei ba hok ne bashida namar wat para briew ruh kim pat lah satia ban shakri lane bad iarap iwei ia iwei pat ha Ka jingdonkam bad Ka jingsmat ban leit jingiaseng Kaba man taiew ha ki ba ki la sngew ba kata Ka pop Ka la khuid bad ha ki dap satang da Ka hok ne Ka khuid Ka suba katba shabar k

  SHILLONG. Ka shnong Mawlynnong Ka shnong Ka barit ba don harum Ka pynursla Kaba dei marjan bad Ka border Bangladesh Kaba jngai tang kumba 30 km eiei na Pynursla bad Kaba hap hapoh Ka jingpeit Jong Ka Pynursla civil sub division bad kumjuh Ka Pynursla c&rd block. Ia Ka shnong Mawlynnong katkum Ka Discover India la ithuh bad la ai nam kum Ka shnong rit Kaba khuid tam hapoh Ka dewbah Asia naduh u snem 2003 bad katkum Ka magazine Ka Discover India la dep survey naduh 2001, 2002, 2003, 2004 ia kane Ka shnong bad Ka long kaba sngewtynnad namar Ka dang iai bat ia kata Ka nam kat haduh Ka khyllipmat. Ka shnong Mawlynnong Ka shnong Kaba ki briew ki im ha Ka rep Ka riang Ka shnong Kaba jyrngam da ki jingittynad bad phuh ki syntiew ki skud bad jingjyrngam ki jingthung jingtep kiba ai jingtngeng ia Ka shnong bad ruh ka jingstad Jong ki rangbah ki San kumno ban hikai ia Ka khuid Ka suba Ka la suhthied pateng haduh ba Kan da ioh ia Ka nam Ka burom shabar Jong Ka shnong. Shuh shuh Ka jingittyna

  Lada ha Kano Kano Ka Kam Haba Ka Sur Ka mih ar tylli Ka don Ka jingsting Jong Ka mat ia kren bad ha Kaba khatduh Ka Sur Kan dei tang kawei ban Kan long Ka Rai eh Rai dam na Ka bynta Ka jaitbynriew. Ka jylla Meghalaya Kaba la I donkam naduh kulong kumah ia Ka ILP ne Ka inner line permit Kaba la dawa da Ka KSU bad kumjuh kiwei pat ki seng jong Ka jaitbynriew. Shuh Ka jingdawa Kam Shem la kut wat haduh kine ki sngi ruh lyngba Ki sengbhalang bapher bapher ha la Ka jong Ka bynta. Kiba kham paw eh ha Ka jaitbynriew ki long Ka KSU bad Ka HYC Kaba Ka jingdawa Ka Jong ki Ka long kaba shitrhem ha Ka ban dawa ILP bad Ka jingiaineh jong Ka KSU ban iai dawa bad Ka jingmih Jong Ka HYC ban dawa Ka nang pyn shitrhem ia Ka jingdawa. Sngewsih ban ong hapdeng kine ar tylli ki sengbhalang ym don satia Ka jingiatreilang bad sngewthuh jingmut ban ban pynmih tang kawei Ka Sur ban pynkhlain ia Ka jingiakhih. Lada ym don Ka jingiatylli para khasi jaintia shano kn ngin ioh ia Kaba ngi thmu! bad Lada Ka Jing b

Ka jingbud tynneng Jong ki Samla Ka jongngi na kat Kaba ki iohi ia ki rukom leh ki nongwei kan da pynduh jait shisyndon ia Ka Tynrai Kaba ngi don. La ha Ka riam Ka beit Ka burom Ka akor Ka ktien Ka thylliej.  Kumba ngi tip ba ia Ka ktien Khasi dang dawa ban ioh pynrung ha Ka khyrnit Kaba phra ha Ka riti synshar Jong Ka ri jongngi khnang ba ngin suk bad ban ioh Noh Ka jingithuh ia Ka ktien Khasi. Hynrei shibun kiei kiei kiba na Ka Liang ki khasi khamtam ki Samla ki la lyndet na Ka Tynrai lajong. Haba ngi peit ha ki social media Ka Jing nang kiew ki Khynnah Samla khasi Jong ngi Ka long kaba sngewsarong Hala I Jong I bynta na ki Jing pynpaw ia ki sap bad Kaba pynsngewsih pat la Shu bun kiba pynbud tynneng ia kiwei kiba teng teng Ka pynthoh Bria pynban ia Ka long ryngieng Ka Jong ki lyngba Ka Jing pyllait doh pyllait met Kaba lam sha Kewei pat Ka jingmut Jong ki nongpeit. Ka jingthad ia la Ka Jong Ka met ha ki social media Ka la long kum ki nongdie met bad Ka jingpynlut por Ka Jong ki ha k

Kumba ngi tip ha Ka sorkar barim Jong Ka jylla ba la ialam da u Mukul Sangma Ka don Ka jingiakhih ban dawa ia Ka ILP da ki seng bapher bapher hynrei Ka pyn artatien pat ia Ka sorkar Ka bym dei satia Ka juh Ka lama naduh pdeng Ka ri te kumta ym Shem la lah ban pynurlong lane Kan nym urlong satia. Kumjuh ha Ka sorkar ba mynta Ka don Ka jingiatreilang Malu Malu bad Ka BJP hynrei ba Kan da Don haduh Ka bor Kam pat I lah satia kat haduh Ka khyllipmat. Haba phai biang sha Ka mat dawa ILP la I ba Ka dei ka Kam politik Kaba la leh naduh Ka sorkar pdeng ban pynsahkut bad ban pynslem,. Ka rukom leh Ka sorkar pdeng pa iohi ba Ka la kwah bad la I donkam da Ka sorkar BJP hapoh Ka jylla Meghalaya ruh. Ka jingpynslem Ka long ba kumno ba Ka BJP Ka kwah ban synshar hapoh Ka jylla Meghalaya jongngi kumjuh ruh kumba long ha sorkar pdeng. Hynrei Lada Kam dei kumta SA kaei shuh ban Shu sngap bad pynslem ban pynioh ia Ka ILP bad Ka dei Ka Jing bym burom ia Ka constitutional body Ka Sorkar Meghalaya bad kham

Ka Seng ba la ialam da Ka Agnes Kharshiing kum Ka president Kaba kyrteng Ka Civil Society Women Organisation kadei Ka Seng Jong Ka kynhun ki kynthei Kaba peit ia Ka bha Ka miat Jong ki kynthei hapoh Ka imlang sahlah.  NGA lah ban Shu batai biej ba Ka riti treikam katei Ka seng kum Ka kyrteng Ka lah ban dei ia Ka imlang sahlang ne Ka kynhun ki kynthei ki ba peit ia Ka imlang sahlang.  Haba phai sha Ka rukom long rukom man Ka pyrthei don shibun ki jingjia ba sngewsih lane Ka jingshah thombor ha Ka imlang sahlang bad Ka jingshah nioñ beiñ ki kynthei ha Ka imlang sahlang lyngba kiba bun rukom, bad ruh Ka jingshongkha khleh bad kiwei2 Ka long kaba na Ka Liang Ka imlang sahlang Kam lah ban pdiang Haba Ka kynthei briew Ka long pyrshang ia Ka riti dustur u khasi khara. Don shibun ki mat kiba Ka kynthei khasi ki synniang ha Ka jaitbynriew bad Ka burom Ka ri Khasi jongngi. Ba ngan phai biang sha katei Ka seng ngam da ikop ban ong Kaba lah ban peit ia Ka imlang sahlang lane Ka burom Ka ijot Jong

Lyngba ki shnong ki raid Ka hima bun kiba dang synjor Ka rukom iada ia Ka riti Ka dustur Jong Ka imlang sahlang Ka lawei Ka pateng Jong Ka lashai lashisng na bynta Ka bha jong Ka jaitbynriew haduh Ka pateng Jong Ka ri Khasi. Ka jingwan pynthame Ka Pisa ha kiba bun ki lad kala pyn um ia ki nong synshar shnong ban ai sngewbha ia Ka jaka sha ki bar jylla na Ka bynta Ka jingkamai spah Ka Jong ki khlem da pyrkhat ia Ka longdien. Kumjuh Ka Jing ailad ki nognsynshar shnong ia ki bar jylla kiba wan rung hapoh shnong Ka la buh jingma ia Ka Kam Ka jam Jong ki Samla lajong. Shuhshuh na Ka Liang Ka ING ba dei peit ia Ka jiatbynriew Ka KHADC Kam ju don por ban peit khmih ia Ka Jing shongsyier Ka jaitbynriew hynrei ki sngewbha eh tang kumno ban ioh ban ai trading license sha ki bar jylla ha Ka dor Kaba heh. Ha ki sngi ba la dep na Ka Liang Ka District council Ka la pyrta ba Kan dang ai trading licence ia ki bar jylla kumba leh ha ki por ba la dep khlem Ka Jing pyrkhing. Bad Kan long Ka Jing lyngngoh

Ka Sohiong C&RD block Kaba la ioh ia la Ka jong Ka block naduh u 2017 bat Kaba la treikam Pura naduh u 2019 Kaba la kham pynsuk ia Ka thain na Ka bynta Ka jinkiew ha Ka shnong Ka thaw bad lyngba katei Ka tnad sorkar Kaba dei peit ia Ka bha Ka miat jong ki nongkyndong ha ki Liang baroh Ka la ai jingmyntoi shibun khamtam ia ki riewshim kabu. Wat hapdeng Ka hiran Ka sniew Ka ma ia Ka pyrthei khamtam ia u duk u suk, Kane ka tnad treikam jong Ka sorkar Kaba dang Shu kha Ka la pynjyrsieh da Ka Kam bamsap Kaba la kot da ki phewlak tyngka haduh ba Ka jingbam Ka la paw pyrthei palat haduh ban pyn pyrkhat da kiwei ki lad Haba kiba don hok Kim lah ban ioh bynta. Kane Ka la jia katkum Ka khubor ha ki sngi ba la dep ba lyngba Ka RTI jong ki Samla na ka shnong Mawtap ki la lap ba la pyntrei ia Ka skim PMKKKY ia Ka Madan bad Ka jaka shong ba la bam sap da u BDO ryngkat u Chairman jong katei Ka C&RD Block Kaba la kot baroh sha Ka 60 lak bad Kaba la sei Ka long palat 20 lak hapoh Ka shibnai bad

Ha kine ki sngi kiba bun na ki nongshongshnong Jong ka jylla ki bym dei satia kiba shah kynthup Kum ki riewlum ne tribal ruh ki kwah ban kynthup lem wat Lada Kim dei namar don shibun ki jingmyntoi lada ki bar jylla ki iohlad ban registar Kum ki paid riewlum ha poh ka jylla jongngi. Ka ST lane ka schedule tribe kadei ka syrnot jingpynshisha ba la ai Sha baroh ki paid riewlum Jong kano2 ka jaka hapoh Jong ka ri India na ka bynta ka jingithuh kyrpang IA kita ki riewlum lane ki ritpaid kaba la khot ha ka ktien phareng Kum ki indigenous Tribe. Ha ka jylla jongngi don la tylli ki tribe ba la ithuh da ka Sorkar pdeng bad ki la don la ka Jong ka autonomous District council kata ki Khasi, Jaintia bad Garo. Ha kaba iadei bad ka jingmyntoi na ka ST ka long ba hapoh ka jylla jongngi ki ST ki ioh bhah thungkam khambun ban IA ki general bad ki OBC. Shuh shuh Lada ngi it Kam shabar na ka liang ka Sorkar pdeng ruh ka ju bhah kyrpang Tang IA ki riewlum ne tribes da kaba pynjynsur IA ka rynieng, ka rta,

Shisien pyrkhat sngew ban Ong ba une u snem 2020 u dei u snem uba sniew bad uba lah pynsah kut lut IA bun tylli ki kam ban pyndep Jong ki paidbah bad kumjuh na ka liang ka Sorkar ruh namar hap a iada na ka jing saphriang u khniang jingpang Covid19 ha Kane ka pyrthei. Hynrei ka long ka Jing myntoi pat IA ki riew shim kabu Kum ha Kane ka por namar bun na ki briew ki sngew salia ban leit donkam namar ka jingtieng jingsyier IA une u khniang. Wat la ngi tip ba ka jinglong jingman Jong Kane ka por ba mynta Kam long kaba shngain iangi iwei pa iwei hynrei na ka liang ka Sorkar bad ki nongpyniaid IA kiwei ki tnad treikam ka Sorkar ki wan shakhmat ban khot thungkam IA ki samla jongngi hapoh ka jylla Kum ha Kane ka por, bun na ki tnad treikam Kum ka Health Dept, PHE Dept, MRSL, MeECL, bad ha kiwei kiwei pat ki khot thungkam IA ki samla ha kata ka dur kaba bun na ki samla ba la pass ha ki kyrdan bapher bapher Kim tip satia wat Tang IA ka jingpynbna paidbah ha ki kotkhubor bad la ai por Tang khyndi

Ym Kum ka Kong Matsiewdor kaba la shu  shah bsuh ha ka kyrdan IAS katkum ka shakri paidbah hynrei Kam pat dei pat kata ka kyrdan ka ban shimti haduh ka kyrdan Deputy commissioner namar kam pat da pass IA ka IAS kaba la pyniaid da ka UPSC. Ha kine ki khyndiat sngi la iohi ba ka don ka inter district deputy commissioner transfer kaba don saw tylli ki district bad DC kiba la shah transfer ha kiwei pat ki district hynrei IA ka kong Matsiewdor la shu pynhiar kyrdan beit lane ka la shah weng Kum ka Deputy commissioner ha ka jylla. Bun na ka Ophisar bad kiba bat IA ka kyrdan Kum ki secretary Jong ka tnad Sorkar ba khamheh ki la kiew kyrdan lut Kum ki DC hynrei ka Kong Matsiewdor marwei ka shah pynhiar khet bad ka hap ban bad Kum ka secretary information Jong ka public relation nangne shakhmat, kaba lah lyngngoh IA ki briew ioh lehsei don aiu Sha lyndet halor ha Jing shah pynhiar shuki. Kaba kham sngewtynnad ka long ba na ka liang ka sorkar ka la pynthmmai lut ha kaba ka la lah ban wanrah da k

Kumba paw ha kotkhubor ba na ka liang ka tnad ka rep ka riang ka la Pynmih kyrteng IA ki samla pule kiba ioh IA ka bhah ban pule na ka Sorkar Jylla ha ka kyrdang Jong ka rep ka riang kaba kham heh bad kaba la pynlut pynsep da ka Sorkar lynba ka tnad ka rep ka riang. Ha ka jingmih kyrteng Jong kiba ioh ban pule IA Kane ka kyrdan BSc Agriculture kaba long ha Manipur ka long kaba I sangsot namar ki samla khasi ki ioh 4 ngut bar jylla 3 ngut, garo 7 bad open category 2 ngut kiba dei ki bar jylla. Balei ba ki Khasi Jaintia ki IA Jan IA u number bad ki bar jylla bad ka ne ka tnad ka la iaid lait na ka bhah ki tai ri trai muluk kaba long 40% IA ki khasi-jaintia bad 40% IA ki Garo hynrei ka jingiajan u number ki Khasi Jaintia bad ki bar jylla ka long ba ki la iaid lait IA ka bhah thungkam lane ka reservation policy Jong ka Sorkar. Kumba la tip ba ka jylla jongngi ki don haduh 81% kiba im ha ka rep ka riang balei pat Kim ai beit tang IA ki trai ri trai muluk ba kin ioh bhah khnang ba da ki la w

Don shibun ki briew kiba stad bad kiba lah ban Ong ba ki don ka sap kren ne thoh na ka bynta ban pynbeit pyn ryntih IA ka pyrkhat pyrdain ha ka imlang sahlang kaba ngim ju iohsngew koit lait Noh Tang katto katne haba ngi iohlad ban IA shongkai bad kita ki riew shymphang. Hynrei bun na ki stad mariang Kim ju kwah pynpaw ne kren paidbah IA kaei kaba ki don ha mynsiem katkum ka juk Jong ka imlang sahlang namar ki tieng IA ka aiñ ba la tawiar sawdong iangi u bynriew. Kaba bun na ki San ki ma kiba duna ka pule hynrei kiba proh pat lyngba ka mariang bad ka sap Jong ki. Ha kaba iadei bad ki jingjia pyrthei khamtam ha ka imlang sahlang Jong ka jaitbynriew Jong ngi don shibun kiba tbit ban shlan paidbah IA ka sur Jong u paidbah pyrshah IA ka jingleh bymhok Jong kano kano ka synshar ka khaddar. Hynrei nga kyrpad IA phi la da phi don kano kano ka symboh pyrkhat jingtip Jong phi kaba wanrah jingbha IA la imlang sahlang ngi pdiang sngewbha IA phi lyngba ka ne ka sla Dak Jong ngi da kaba phi phah ha

Namar ka jingsbun palat ha ka bhah thungkam lane kata kaba ki Ong ka reservation policy IA ki bar jylla ka la pynshaiong hi ngain IA ka tnad ka koit ka khiah Jong ka jylla Meghalaya ha kine ki sngi lyngba ka jingjah rngai Jong ki bad bam ei syndon IA ka jingsiew IA ka ram IA ka Sorkar kaba ka Sorkar ka la pynlut ba kin pule doctor na ka bhah ka Sorkar Meghalaya. Kiba bun na ki samla khasi, Jaintia bad garo ki lah wan lut ban shakri IA la ka jylla kumba ka la pynlut tynka na ka bynta ka Jong ki ba kin pyndep IA ka jingpule Doctor hynrei kita ki bar jylla kiba wan na kiwei pat ka jylla ne lah ban Ong ki riew shim kabu kiba wan sah ha ka jylla ka jongngi tang shipor ban ioh IA kata ka jingithuh lane ban ioh bhah lang kumba ka Sorkar ka ju mang. Kine kiei kiei baroh ki dei na ka jing bakla Jong ka Sorkar ha kaba iadei bad ka bhah ban pynlut pynsep ia ki riew donsap ban pule ha ki jingpule baheh. Lada ka Sorkar ka ai bhah 100 na ka 100 ia ki trai jylla ka long ka jingkyrkhu hynrei ka jing b

Haba IA kren IA ka jingpang ngim dei satia ban sheptieng  namar ngi hap ban iaid lynti IA kiei kiei baroh ha ka jingim jongngi. Lada ngi long uba phikir ha ka koit ka khiah ngi long u ba koit ba khiah lypa ha la ka Jong ka met. Ka jingpang kaba don ha ki sawdong sawkun jongngi dei ka jinglah jongngi ban iada bad ka daw Jong ngi namar ki jingpang kiba wan ha ngi. Haba IA kren IA u khniang jingpang uba la iaid kylleng ka pyrthei naduh ka sdang snem Jong u 2020 u Coronavirus lane u COVID 19 udei u khniang uba shyrkhei bha ha ki thain Jong ka shatei ka pyrthei bad lah ong ba ka dei ka Khlam Jong une u khniang bad ka long kaba eh ban pynkoit IA ki ba ioh pang ha ki thain ka shatei ka pyrthei. Haba iakren hapoh ka ri jongngi Kane ka Khlam bun na ki stad ki shim beit kumba pyrkhat kiwei ki bynta Jong ka ri kiba lah shah ktah ha kaba iadei ka jingiap kiba ioh IA une u khniang jingpang, hynrei ha RI jongngi une u khniang um dei satia ban pyrkhat ba ka dei ka khlam. Ban tip Shai IA ka jingmut kh

Bun na ki riew shymphang ka ri Khasi Jong ngi lyngba ki nongialam ba heh khlieh bad heh shuki ki ju IA leit tynruh barabor ban pynbor IA ka Sorkar ba kan kynthup Lang Noh IA ka ktien Khasi ha ka khyrnit kaba phra (8 schedule) ha ka riti synshar Jong ka ri India (Constitution of India).  Ka jingiakhih bad ka jingiatai IA ka mat Jong ka ktien Khasi ban ithuh Noh ha ka ri baroh kawei ka long Tang ha lyer bad ki shu kut Tang ha ka jingiaid protest ban pynbor IA ka Sorkar halor Kane ka mat da kaba bynrap ba ka ktien Khasi ka dei ban ithuh Noh da ka Sorkar India lyngba ka khyrnit kaba phra. Bun na ki heh khlieh bad heh shuki kiba ju wan shakhmat halor Kane ka mat ki ju pynbna bad Ong ba ka daw ka Jing bym patiaw ka Sorkar IA ka jingktah ka Jong ki ka long halor ka nongrim ba bun na ki Khasi Kim ju kren Khasi shuh ki ju kren beit da ki ktien nongwei bad kaba pynlong IA ka ktien Khasi ba kan nang troin. Shuh shuh ki la pynbor IA ki Khasi ba ki dei ban kren beit da ka ktien Khasi khnang ba ka j

Hapoh ka jylla jongngi don shibun kiba pule na ka bynta ban ioh kam ioh jam ban suk ka lashai lashisngi bad ban wanrah IA ka jingkylla bapher bapher namar lyngba ka jingnang jingstad Jong u briew sa lah ban pynkylla thymmai IA shibun kiba ioh jingmyntoi iangi u bynriew. Ha Kane ka juk kasngi kaba mynta don palat da ki phew hajar kiba lah pyndep IA ka Graduation ha ki bynta bapher bapher ha la kijong ki Jong ki jaka pule kumjuh na ka bynta ban ioh kam ioh jam. Na ka liang ka Sorkar ha ka shisnem ka don ka lad ai kam Tang shihajar duna shisnem kaba mut kiba bun ki long Tang ki bym don ka don jam namar ka Sorkar kam lah ban pynbiang kam bad kumjuh ka Jing bym don ki vocational training bad ki labour training ka don satia kaba lah pynkut lad IA kiba bun kiba pule  Lyngba Kane imat kabha IA ki kmie ki kpa ba kin pynsangeh pyn leit skul iala ki khun namar ka jinglut kadei ka baheh bad yn nym ioh kam satia wat haduh da la pyndep IA ka jingpule baheh ruh bad ka long ka jingduhnong jingkyrmen I

Ka dustur u Khasi Khara ha kaba iadei bad ka pyniaid shnong pyniaid thaw ki ju thaw IA ka kyndon aiñ shnong dei lyngba ka Dorbar u Khasi kaba ju long ym palat IA ka ar sien shisnem Kum ka rukom u Khasi. Ka Dorbar Khasi kaba dei Tang u paid Khasi, u Shynrang ka Ing, U kpa U kni ne u Rangbah ka ing u ba lah ban shong IA ka Dorbar Khasi kaba lah tip Kum ka Dorbar kaba shnong Nia bad kaba shong blei kaba wat ki kynthei ruh Kim bit satia ban rung ne iuh kjat ha ka Dorbar. Hynrei kiba bun ki shnong kiba don ha kylleng ki ri Khasi wat ha ka jaka ka Sorkar lane kata ka Municipal Area Jong ka Sor Shillong ruh lah ju don bad buh IA uta u Rangbah shnong uba la jied da u paidbah lyngba ka Dorbar Khasi.  Ynda phi peit IA ki jaka ha sor Shillong kiba bun ki dei ba shong khleh bad ki dkhar, bad don ki Shnong kiba shah ban IA tai lane shong Dorbar Lang u bar jylla kaba lah pynlong kaba bakla shaba palat IA ki Nong pyniaid shnong namar ka Dorbar ka dei Jong u khasi Khara u ba lah ban tai ban shim bynta

Kumba ngi la iohi lyngba ka jingkhein Jong ka Wei na ka Seng peit khuid peit suba ka ri India ka Swacht Bharat Jong u snem 2019 -2020 ka jylla jongngi ka wan ba 14 ha ka ri bad ha trai duh hapdeng ki jylla ka thain shatei lam mihngi (Northest) ha ka kyrdang ba 8. Ka thain shatei lammihngi ka jongngi ka dei ka jaka kaba khring bha IA ki ba nabar namar ka jingittynnad ka mariang bad kumjuh ka khuid ka suba bad khamtam hapoh ka jylla Meghalaya kadei kawei na ki jylla ba khuid tam ha ka ri India. Kumban shu pynkynmaw ka jingkhuid ka shnong Mawlynnong kaba la bat ha ka kyrdang Jingkhuid ha ka dewbah Asia kaba don ha thain riwar Pynursla civil sub division East Khasi hills district bad kumjuh ka jingkhuid ka shilynter ka Wahumngot kaba bat IA ka jingkhuid lane ka( most crystal clear water ) hapoh ka ri India kaba don ha u pud u Sam ka East Khasi Hill bad West Jaintia hills hajan ka shnong nongpdeng. Haba IA peit IA ka nongkyndong ka don shibun ka jingkyrmen ban ioh bat IA ka kyrdang haj

Naduh u bnai ba ar Jong u 2020 ba la pynbna khangdam (Lockdown) da ka Sorkar India baroh kawei ka RI kaba la neh lah ar bnai tam ha ryngkat kiwei pat ki khangdam Jong ki jylla bad ki curfew ha katto katne ki jaka bad ka jingpyrkhing ha ka iaid ka ieng ka la poi Sha ki 6 bnai duna ka jingpyrkhing ka sorkar namar ka khlam u Coronavirus ka la pynlong ia ki nongshna ringdur (film) ban hap sangeh shwa shipor. Bun na ki nongshna ringdur (film) ne nongshna jingrwai bad kumjuh ki nong ringdur lyngkot (series film) bad kiwei kiba ju kamai ja lyngba kawei na ki kor juk thymmai kaba la tip Kum ka YouTube. Lyngba kane bun bha na ki riew donsap ki ju kamai ja na Kane ka rynsan kor Internet bad ka long ka lad na ka bynta ki ba duh kam bad kiba don sap. Hapdeng kine kiei kiei baroh don pat bun kiba shim kabu namar ka khangdam ka sorkar bun na ki nongshna ringdur Kim ioh lad shuh ban Pynmih lane pyllait IA kita ki ringdur thymmai kaba la pynlong IA ki ban duh Nong bha namar Kim lah pynmih ringdur na k

Ym Tang ha iew ha man la ki jaka iew Jong ka ri Khasi la pynbudnam da ka "Bazar" kaba dei ka ktien dkhar bad la ai ruh da kito kiba dang shu wan mynnin ka sngi. Ka jingjynsur u paid Khasi baiar ban buhrieh ia ka ktien lajong bad ka jingiaishah ban don ba pyndonkam da ka ktien nongwei khamtan ha ka nongkynti ka bri u hynniewtrep. Ha iewduh 70 na ka 100 ki thoh da ka ktien dkhar "Bazar" kamut ka iew ha ka ktien dkhar bad ban pyndam Noh IA ka ktien Iewduh kaba la jer lah soit da u Syiem u patsha ha shwa ba un aiti ha ki paid Khasi baiar ban pet ban tda la ki mar ki mata ban iadie IA thied IA la ki jingrep ki jingphang ki soh ki pai ha katei ka jaka kaba hao hapoh ka bri u hynniewtrep hynniewskum. Mano ba ai bor IA kine ki riew shim kabu? Mano ba pynshlur IA kine ki nongtuh? Mano ba btin lynti iaid IA kine haduh khiewja ban wan ba Kim burom shuh IA u kñi u Kong ka ing ka sem Jing u paid Khasi. Balei ha ki bus kamai Sor la ju thoh Bazar kumjuh ha ki Kot ki sla Jong ki du

Ym baroh ki Khasi hynrei don bun pat kiba ju kam trai IA ka dukan u bar jylla Tang na ka bynta ka Kot ka sla ha ka dor ka barem. Kumba 80% na ki dukan ha iew ki dei Jong u bar jylla u ba buh IA ka Kot ka sla pat Jong ki kynthei Khasi Jong ngi ban lait IA ki khajna baheh. Ka Iewduh kadei ka iew Jong ka Hima Mylliem na ka bynta ki nongthied nongpet Jong ki paidbah Khasi kiba wan na kylleng ka bri u hynniewtrep ban wan die la ki mar rep mar riang kiba ha la ka rukom bad ka ba la peit pyrman da ka District Council kaba peit naduh ka khyndew ka shyiap bad IA ki Hima sima bad kumjuh ki Elaka. Haba peit IA ka Iew duh bun na ki Khasi ki shong die Madan hynrei kita ki mynder ne ki nongwei shisngi ki shong ha ki dukan heh kiba la pynlyngngoh na kaei ka daw ki ioh buit Jong ki ban wan thombor IA ka iew u Khasi Khara u mynbarim bajah Jong ka bri u hynniewtrep. Mano ba btin lynti IA kine? Ka jingkhlaiñ ki sengbhalang ha kaba khatduh ki ju khylliap barabor na ka daw ka Jing biang Kot biang sla ki du

Kat nang mih ki sngi na ka liang ka jylla Meghalaya ka la Jan ioh bat biang IA ka kyrdan banyngkong ha iaba iadei bad ka jingleh ban teh lakam IA ka jingpur u khniang Coronavirus ha ka jylla lyngba ka jingtreishitom ka Sorkar ryngkat ka jingiatreilang Jong ki paidbah nongshong shnong ka la duna bha kiba ioh IA une u khniang haduh mynta ka sngi.  Ka jingkoit kiba ioh IA une u khniang ki long Mar shiteng haduh mynta ka sngi kata mar 650 tam kiba dang sumar bad kiba lah koit. Kaba sngewtynnad ka long ka jingkiew kiba ioh IA une u khniang ka la nang duna shibun haba nujor ha ki sngi Bala dep bad kumjuh bad kiwei ki jylla bad ki ba bun hi ki dei ki shipai kiba ioh IA une u khniang. Shuh shuh lymda dei na ka daw ki shipai ba wan na bar bad IA kito kiba leit iathoh ka nym jia haduh katne bad ka lah ban wanrah shibun ki jingmyntoi pynban ka la ktah shibun IA kiba duk ki ba suk kiba lah duh ban leit kamai Tang na ka daw ki riewshim kabu. Hynrei ka Sorkar kam dei ban khein sting pat namar kadon

Im ka jaidbybriew haba don ki jingiakhih na ka bynta ka bha ka miat ka ri bad ka jaidbybriew lyngba ki Sengbhalang bapher bapher kiba don ha la ka Jong ka lama na ka bynta ban da ban ker IA ka khyndew ka shyiap kaba la shu ieh lyngkrang naduh ki phew snem mynshwa. Lyngba ki Sengbhalang kiba ju wan shakhmat ittynad IA ka phang ba ki iakhih ka long bunsien na ka bnta ban pynbor IA ka Sorkar ba kan kohnguh ban pynlongdoh pynhlong snam IA ki aiñ ka jaidbybriew khnang ba kan long ka jingshngain IA ki paidbah Jong ka bri u hynniewtrep na ka jing shah tyllep haki nongwei shisngi. Napdeng ki Sengbhalang kiba khampaw ha ka iakhih na ka bynta ka jaitbynriew ki long KSU, HYC, FKJGP, HNYF, HANM, RBYF bad JSU kiba la pynlut la ka por ka bor na ka bynta ban synniang hA la ka Jong ka bri. Ka jingiaid lynti ki Sengbhalang bunsien naduh ki por mynshwa na ka 100 Tang 10 ki urlong ki jingdawa bun na ki mat kiba shu Jah rngai kaba pynlyngngoh IA u paidbah bad donbok ha ki por mnshwa ki kor ki bor kumba lo

Ym Tang ka ri khasi hynrei ka Jaintia bad Garo ka long kumjuh namar ngi dang hap hapoh ka schedule area ha ryngkat ki jaitbynriew schedule tribe ba la ithuh da ka Sorkar lyngba ka Constitution bad lyngba ka jingpynkupbor ban pynneh pynsah IA kita ki jaitbynriew ritpaid kiba don Tang khyndiat eh hapoh ka ri India. Hynrei ka Jing bujli Sorkar na ka por Sha ka por ka don ka jingpynkylla hangne hangtai IA kita ki jingpynkupbor lane ka mon ba laitluid IA kita ki rit paid bad wat IA ka aiñ ruh don shibun kiba lah khylliap bad shibun kiba dang thymmai katkum ka jingpyniaid ka Sorkar. Ha kine ki khyllipmat ba kita ki ritpaid ki IA kynduh IA ki jingeh shibun hadien ba na ka liang ka Sorkar ba la ialam da ka BJP ka la kwah ban pyntyllun beit Sha baroh kawei ka RI Kum ki generalist IA ki jaitbynriew riewlum ne tribes bad wat IA ka niam ruh ki la don jingmut hynrei Kim da ioh lad bha. Ka jingpynmih aiñ na ka bynta ban pynduh jait Noh IA ki riewlum lynba ki Aiñ bapher bapher ka dei ka buit Jong ka

Ka Jing iakhih Jong ki nongdie Madan na ka bynta ban ioh IA ka hok ban shong die Madan biang hadien ka jingkhang ka Sorkar IA baroh kiba die Madan na ka daw ba kam long ryntih na ka liang ki nongdie Madan ba kaba pyn artatien IA ka Sorkar ba lehse Kum ha Kane ka por lyngba ka jing ia Lum briew palat ka lah ban ktah IA ka jylla Lada don ba ioh IA u khniang coronavirus ne covid 19. Hynrei Lada ka Sorkar kan shah IA ki nongdie Madan ban bteng biang IA ka jingdie Jong ki lehse ka lah ban buh IA ka jingsyier IA ki paidbah khamtam Kum ha Kane ka por namar ka Jing lah ban pynkoit ka long lyngba ka jingshimbynta ki paidbah ban bud ryntih bad kaba la pynlong ba Kat nang mih ki sngi ka nang duna kata ka Jing ioh jingshitom ki paid bah na u coronavirus. Kumba ngi tip ka jingtreikam ka Sorkar ka la urlong naduh ka sngi banyngkong hynrei na kadaw ka jingleh sting ki paidbah ka pynjynjar ia kiwei pat bad Lada ka Sorkar kan shah biang IA ki nongdie Madan kamut sa Shisien kan buh ka jingma biang ia ki

Ka jinghiar ka kam rep haka jylla ka jongngi ka nang pynduh nong shuh shuh IA ki nongshongshnong bad IA ki nongrep bad wat IA ka Sorkar ruh kumjuh kam lah lait na ka jingduhnong namar ha jinghiar ka rep ka riang ha ka jylla Kat nang mih ki sngi. Kumba la ju tip ba ka jylla Meghalaya ka don haduh 81 na ka shispah kiba Im ha ka rep ka riang kamut Lada kitei ki 81 na ka shispah ki long kiba lah bha ban Pynmih marrep kan long ka jingiohnong IA ki bad IA ka jylla hi baroh kawei bad ba kan nym donkam shuh ban thied Mar na bar bad kaba pynlong pynban Kum ka lad ai kam aijam IA ki samla khlemkam ka jylla. Ha ka jylla jongngi don shibun ki mar rep kiba ka Mei mariang ka ai bad bun na ki nongrep ki im jakpoh na ka kam rep Kum IA u Kwai, Tympew, Sla tyrpad, Synsar, Soh, Khaw, Jhur, riewhadem, bad shibun ki jingthung kiba iahap bad ka suinbneng kumjuh bad ka khyndew. Bunsien na ka liang ki kmie ki kpa ki ju pynshlur iala ki khun ba kin nang kin stad bha ban dup ioh ka ioh jam kaba biang lyngba ka

Haduh kine ki sngi na ka liang ka Sorkar Meghalaya kumba ka la ioh la kajong ia State naduh u '72 haduh kane kA khyllipmat ka shu long Tang ka kyrteng bad khlem ka Nongrim kaba don ia ka kper kaba skhem kaba la pynlong IA ki nongshongshnong ba kin don ha ka jingeh khamtam kito kiba sah ha khappud Bangladesh kumjuh bad ka Assam. La ju iakren na ka por Sha ka por bad la ju ud ju nam da da ki paidbah ki ba sah ha khappud lyngba ki Sengbhalang bapher naduh ki phewsnem ba ka Sorkar ka la don ba kin leh IA ka ba donkam khnang ba ka kan don kata ka jingshong suk shongshngain bad IA ka lawei ka jylla Meghalaya hi baroh kawei. To ngin ia kren Tang ki bynta Jong ka Khasi Hill, Jaintia hills bad ribhoi district. Kine ki 6 district ki dei ki jaka kiba kita ki nongshong shnong khappud ki ju Shem jingeh na ka por Sha ka por lyngba ka Jing shah Pyni bor ha kiwei pat ki jaitbynriew na ka jylla Assam bad kumjuh na Bangladesh ruh.  Ha u 2018 ka Sorkar ba la ialam da ka NPP ka la buh IA ki jingkular

Add caption Ka Meghalaya Public Service Commission ne lyngkot Kum ka MPSC Jong ka Sorkar jylla. Ka tnad treikam kaba peit IA ka thungkam thungjam jong ki ba bun ki department kiba hap hapoh ka Sorkar laitnoh katto katne Kum ka Meghalaya Police, ki Deficit education Institute bad kiwei2. Ka MPSC ka dei ka tnad treikam kaba lah slem bha naduh u '72 bad kaba dang shu ioh shen hi IA ka ophis lajong kaba don hapoh Lachumier.  Ka MPSC ka dei ka tnad kaba tlot bha ban treikam bad ka jingshimpor ban punlait IA ki NOTICE bad ki RECRUITMENT notice ka long kaba shimpor bha wat nadien ba la pynbna da ki Minister. Ka jingkhot application ia ki Nong Thep kam kan long beit shisnem hadien ka jingthep kyrteng. Bad ka Jing leh IA ka exam lane ki physical test on long haduh uwei pat u snem bad yn da la poi ka interview poi Sha ka 3 snem bad ynda la pynbna result lah bun kiba lah over age lane ka rta Jong ki kam iahap shuh ban Thep kam katkum ki kynfon Jong ka MPSC. To ngi donbok ba ngi don ka Reserva

Katkum ka result exam Jong ki Ophisar baheh Jong ka ri ba la pynbna ha ka 4 tarik u August ha ka kyrdan IAS, IPS, IFS ba la pyniaid da ka UPSC la don shibun ki ba pass bad la don kumba 10 ha northest hynrei ym don Tang uwei ruh uba na Meghalaya u ban pass IA Kane ka exam Ophisar baheh tam hapoh ka ri India jongngi.  Ha Northest don 4 ngut kiba pass na Assam, 2 na Sikkim bad Manipur bad 1 na Nagaland bad Tripura kaba long ka jingkyrkhu IA ka roi ka par Jong ki jylla haba ki bun kiba nang ba stad khamtam eh ka jylla Manipur kaba long ka jylla kaba kiew sted bha napdeng ki jylla ka Northest naduh ka jaka ka puta ka kam khaii pateng, ha ki kam pule bad wat ki kam sport ka ju wan shakhmat. Hynrei Ha ka jylla jongngi naduh u snem 2013 ym don shuh  paki bass IA kine ki exam baheh hapoh ka ri ba la pyniaid da UPSC lane Union Public Service Commission jong ka Sorkar India. Bad ym pat don kata ka institute Coaching na ka bynta ka Civil Service na ka liang ka Sorkar ba kan buh ban ai Jinghikai ba

Ka Sorkar Meghalaya ha ka jingialam ka NPP lyngba u Conrad K Sangma Kum u Myntri Rangbah ka long kaba donbok shisha namar ka don ia u Bah Prestone Tynsong uba dei ruh u Deputy Chief minister ka jylla uba la long uwei napdeng ki nongmihkhmat ba la kham rim napdeng ki MLA kiba don ha ka Sorkar. U Prestone Tynsong u ba dei u MLA ka Pynursla constituency la saw sien kynthih bad napdeng Jong ki MLA ba don hapoh ka Sorkar u la long u ba la kham rim bad shemphang ha ban ianujor bad ki ( most experience). Ym tang ba u dei u ba la kham rim hynrei u briew uba Shai ka ktien ka thylliej ban pynshai paidbah IA Kat ki kam kiba u la leh. Ha kine ki sngi Bala dep na ka liang ki paidbah bad khamtam IA ki nongthoh kotkhubor kiba la iohi la kijong ki khmat ba u dei u briew u ba trei shitom bha bad u long u bym ju pep wat Tang shisngi ruh naduh ka lockdown kaba nyngkong ba la pynbna da ka Sorkar pdeng ha kaba iadei bad ka jingpur u khniang Coronavirus ne u Covid19 hapoh ka jylla kaba u Myntri Rangbah ka j