MEGHINN

Ha ki por ba la dep don shibun ki kynrum kynram ha kaba iadei bad ka karkhana dewbilat hapoh Jaintia hills namar ka jingbun ki karkhana khamtam ki karkhana dewbilat kiba la dei trai syndon da ki bar jylla barabor bad ka jingioh jongki ban wan kamai spah dei lyngba ka jingioh lad bad ioh jingbit na ka JAINTIA HILLS AUTONOMICS DISTRICT COUNCIL (JHADC). Haoid ka iaid ryngkat bad ka Sorkar hynrei ka jingbit ba khatduh eh ka long beit ba dei ka JHADC ka ba peit IA ka khyndew ka shyiap Jong ka bri hapoh Jaintia hills da Ki NOC ba la Kot da ki klur ba la ioh da ki karkhana kiba don ha Jaintia hills baroh kawei. Lyngba kine ki jinglaitlan bad ka jing ai jingbit thurmur ka jhadc ka la wanrah jingeh IA ki paidbah bad wat IA ki Sengbhalang ki dap da ka jingkhuslai namar na ka por Sha ka por kine ki karkhana ki pynkhien IA ka aiñ shnong Jong ka bri shyiap bri khyndew hapoh Jaintia hills. Bun na ki karkhana Kim salia ban Pynmih jaboh (water material) bad ka ba pynjaboh is ka mariang khamtam IA ki W

U Sanbor shullai u ba dei u MLA ka ka East Shillong Constituency ba na ka Party BJP ha ka jingkynthoh Jong u IA ka Health Department naba ka tlot ki rukom treikam ha kaba iadei ban iada IA ka jingphriang une u khniah jingpang COVID 19 happy ka jylla. Ka jingkynthoh ka Jong u ka long ka ba ym don nongrim namar IA ka kam Health ministry la bat da u Al Hek uba dei na ka juh ka party bad u.  Lyngba ka jingkynthoh Jong u Kum ha kane ka por ka Pyni Shai ba u la kwah jubor ba ka Sorkar kan sloit Noh IA u Hek bad ban on ioh shimti hi IA ka kam kumba ba la IA kut lyngba ka bhah Jong ka BJP happy ka Sorkar ba la iakam da ka Party NPP. IA u Sanbor la ju tip ba u dei u nongkyrshan ba rad bah jong ki bar jylla kiba sah ha Bisnapur, Laban, last top, kence trace, lumparing. Bad u ba ju kloi ban tukar IA ka kam Jong ki bar jylla shaduh district council khlem da pyrkhat IA ka jaitbynriew bad u long u briew u bym tip bad shemphang ha kaba iadei bad ka aiñ jaitbynriew da kaba u la bynrap mynshwa ba ki ba

Ka jingpdiang sngewbha IA kino kino ki ba kwah ban pynpaw ne thoh IA kino kino ki mat kiba ki kwah ban pynpaw. Lyngba Kane ka sla jingthoh ngi lah ban Pynsaphriang IA kita ki jingthoh Jong phi ne ki articles Sha kiba bun ki nongpule. Kino kino kiba kwah ban thoh kin sngewbha ban leit ha ka articles form kaba don ha jrong kamon Jong ka sla jingthoh pyndap bha ha ryngkat ka kyrteng pura phone number bad ka jingthoh jong phi bad sa submit. IA ka jingthoh yn pdiang Tang IA kaba don kyrteng phone number bad email address. Yn pdiang IA baroh ki jingthoh kiba iadei bad ki kam paidbah (public relation). Na ka Liang ka Sla kan nym don Jing bahkhlieh IA ki jingthoh ba shu thaw ne lamler tangban shu ioh jingmyntoi bad yn weng shisyndon Lada lap. Ngi kitbok kitrwiang IA phi ba kata ka symboh pyrkhat Jong phi kan iarap Lang IA kiwei pat kiba donkam. Khublei

Napdeng ki jaitbynriew riewlum ne kiba ki Ong ha ka ktien nongwei ki tribes hapoh ka thain shatei lam mihngi Jing ka Ri India dei Tang ka Ri Khasi Jaintia kaba dap da ka jingriewspah mariang, ki jingriewspah ka riti ka dustur ne ka culture bad wat ka kyntien kren ka long kaba riewspah ban IA nujor bad kiwei. Nalor Kita ka Mei mariang kaba dap da ka jingshngaiñ lyngba ka jingpahuh bad bun ki sim ki doh ki Lum ki wah kiba ithiang kiba don sawdong ka RI kuasi Jaintia. Napdeng kine la ju tip ba baroh ba ka dei ka RI kaba ieid ki Blei kaba dap da ka jingsuk jingpalei ka ba ju lait na ki jingjia kiba kiwei ki bynta Jong ka pyrthei ki IA kynduh. Hapdeng kane ka jinglong jingman bun na ki nongwei ki ju kwah ban wan buhai ha Kane ka ri jongngi bad ban tuh IA ka kamai ka jongngi bad ban Rong ruh IA ki jingdon jingem ki jongngi. Hynrei ha ka Jing bym ioh lad namar ka don kata ka aiñ ba iada IAda IA ngi ki paid riewlum lyngba ka 6 schedule Jong ka Constitution Jong ka ri India ha baroh kawei ka sc

Na ka Liang ki paidbah Jong ka ri Khasi Jaintia katno ki dap da ka jingsarong haba dang iohi ba kita ki Seng riewlum ne ki party riewlum (regional party) ki kiba dang don wat hapdeng ka Jing saphriang bad khlainbor Jong ki party ba nabar ki dang don ban pyrkhat IA u paid lajong hapoh ka bri u hynniewtrep lyngba ka jingjied nongmihkhmat Sha ing dorbar thawain Jong ka jylla jongngi. Wat la ki duna paid hapoh ka ing dorbar thawaiñ hynrei Kat haduh Kane ka kynti ki Seng party riewlum (regional party) ki don ha ka bor kaba heh. Hynrei kaba la bakla palat hangne ka long ba kita ki Seng riewlum kiba don lang bad ka Sorkar ha ryngkat ka bor Jong ki ba hadien ba ki la jop elekshon lah iohi ba ki pyngkheiñ shibun ki aiñ ka jaitbynriew bad Kum kata ka regional party. Hato phi tip kiei kita?  Da ki phew snem hadien ba la ioh IA ka Jong ka jylla ka ri Khasi Jaintia bad ka jylla baroh kawei ka dei ka jylla ka bym skhem satia ka Nongrim Jong ki nongshong shnong bad ka shu long ba ka jylla jongngi ka

Bun na ki Nongtrei Sorkar (govt servant) kiba trei ha la kijong ki Jong ki tnad Sorkar na ka bynta ka jingbit Jingbiang Jong ka jylla ki ju long ki briew kiba dap da ka jingsngew heh jingsngew Kat manga namar ba ki ioh shong shuki lane ki paidbah hi bunsien ki donkam IA ki bad haba ki ioh ka burom katno leilei ki nang heh khmut shuh shuh namar ki sngewthuh ba kata ka jingdonkam Jong u paidbah kan iai don beit. Ym baroh ki nongtrei hynrei kiba bun hi ki long ki bym don ka akor ka burom IA ki paidbah. Naduh ka tnad ka koit ka khiah haduh ka pule puthi ka long kaba I lyngngoh namar kita ki jingsngewheh ka Jong ki IA ki paidbah haduh kine ki sngi ka dang iai sah. Bun ki nongtrei ki bym burom satia wat IA kiba la rangbah bad khamtam IA ki nongkyndong haba ki wan donkam. Ki nongtrei kam Sorkar bunsien ki long kiba biej namar Kim tip IA ka public servant policy kaba ki hap ban bud ryntih. Bun na ki haba Kila ioh bat IA ka kam ki la sngew ba ki dei U khliehduh lane uta u Boss hynrei haba ki de

Ki jaka pule ki ba don hapoh ka jylla jongngi kiba don ha ki kyrdan bapher bapher naduh ka klas ka ba 11 ha duh ki kydang BA, BCom, Bsc, BBA, BCA, bad kiwei kiwei ba ha une u bnai Pynrung klas ki la dawa IA kata ka jingsiew ban rung klas lane kata ka Admission fee bad ka 1st installment kaba la Kot da ki 8 9 hajar shaneng Ki ba ki samla pule kiba la applai lypa lyngba kata ka Online application. Katkum ka jinglong jingman Jong une u snem ka long ba ym pat I tikna satia ba kita ki jaka pule ki la lah ban plie hynrei ka pyni beit ba haduh kine ki khyllipmat ym shym la pyntikna haduh lano yn lah ban plie IA ki jaka pule. Hynrei balei ki college bapher bapher kiba la dawa ban siew Pisa kumba ju long ha ki snem Bala dep katkum ka Fees Structure ka Jong ki kaba ym shym lah iohi ba kan don kata ka jingduna lane kata ka Covid 19 relief return fees Sha ki samla pule.  Add caption Kaba sngewsih ka long ba bun na ki samla pule Kim don eiei ban ud IA kane namar ka dei ka bynta ka jong  ki hynrei S

Ha ka 24 u March 2015 ka Supreme Court ka lah weng Noh IA ka aiñ 66A IT act 2000 kaba mut Uno Uno u briew u lah ban kren ne pynpaw Kat kaei kaba u kwah ban pynpaw ne kynthoh iano2 ne ban thoh da ki kyntien pyniashrut hapoh Social media. Kane ka aiñ ka la Ong ba la weng Tang hapoh Social media bad ka daw hi ka long ba katei ka 66A IT act ka ktah IA ka Right of Freedom, Freedom of Speech 19(1)(a) kaba mut ba ha ka Freedom of speech lah shah ba Uno Uno u briew u lah ban pynpaw ne kren IA kaei kaba u sngewlah ban pynpaw ha kano kano ka jaka Jong ka ri India bad ba la pynkupbor da ka Supreme Court lyngba ka Constitution of India.  Kaba pynlyngngoh IA ka Supreme Court ba ha u snem ba la lah ka la lap ba ka Sorkar ha ryngkat ka Police Department ki dang pyntreikam IA kane ka aiñ wat hadien ba la dep weng IA kane naduh u 2015. Bad na ka Liang ka Supreme Court ka la maham biang ba ym dei shuh ban register case hapoh Kane ka section namar ka Supreme Court ka la punduh ban kan nym treikam shuh. K

Ban iakren IA ka ioh ka Kot ka jylla dei ka mat ba ha khmat eh Jong ka Sorkar na ka bynta ka jingbit Jingbiang Jong ki paidbah baroh hapoh ka jylla. Ka ioh ka kot Jong ki paidbah ym dei eh Tang na ka kam khaii pateng hynrei wat ha kiweikiwei ki kam pynroi spah kiba don bun kyrhai. Kumba f la tip ba ka jylla Meghalaya jongngi kaba dap da ka spah mariang naduh ki jingthung jingtep haduh ki marpohkhyndew kiba bunjait. Ka jingriewspah ka culture Jong ki Khasi bad ki mariang ba ittynnad kiba la khring bad pynshohbiej IA kiba bun ki briew kiba na bar Jong ka jylla bad wat kiba na bar ri ruh ki ju wan iuh kjat ha Kane ka ri khasi ja jongngi.  Kiba bun na kita ki spah mariang ki dei na Sha ka thain nongkyndong, na duh ka rep ka riang, ki Mar pohkhyndew, bad ki jingmih ba bunjait kiba ka mariang ka ai. Bun na kine ki shnong kiba ju Pynmih Kum IA u Synsar, Kwai, tympew, Slap tyrpad, Mrit khlaw bad kiwei ki dei ki thain nongkyndong bad kine ki Mar rep la ju shalan barabor Sha bar jylla kaba pyni

Ka ri Khasi Jong ngi ka ri ba dap da spah Jong ki jingdon jingem ha poh ka Mei ramew kaba u blei u la bynta iangi ba ngin lah ban pyndonkam katkum ka jingdonkam kaba ngi IA kynduh man ka sngi la ha ka bam ka dih ka ing ka sem bad wat ha ka pang ka shitom kyrhai ngi lah ban pyndonkam da kita ki dawai kiba ka Mei mariang ka ai sngewbha iangi lyngba ki jingthung ne ki kynbat kiba Tang u ba shymphang uba la ai sap shisha da u blei trai Kynrad u lah ban pyndonkam IA kine. Ym Tang katta hapoh ri Khasi jongngi don shibun kita ki nongsumar kiba la ai sap shisha da u blei, Haoid don kiba shim kabu IA Kane hynrei katno por kin Im ja nangne hynrei kita hi kiba la lah shisha ban pynkoit ka long ka jingkyrkhu hakhmat u briew u blei. Don shibun ki nongsumar Khasi, kiba shna kynbat, Nong pynkha khun, khem met ne sumar IA ka kdiah ka khein. Ki kynbat kiba kita ki nongsumar ki long ba haduh mynta mynne ki dei beit na ki jingthung na ka mariang bad Kat haduh ka khyllipmat ym pat ju don uba khlad lane io

Ha ka jingshakri blei kaba baroh ki briew ki don la ka jingsngewthuh ne ka jingngeit blei ne IA uta u nongbuh nongthaw uba na jrong ka long ka jingkyrkhu  namar lyngba ka Jing kynmaw blei ka pyllait iangi na kiba bun ki jingpynshoi basniew bad ba har rukom ha Kum kane ka pyrthei sniew pyrthei shipa kaba ngim lah satia ban pyrkhat sa kaei ka ban dang jia nangne shakhmat. Nga thoh IA Kane ym ban beIN blei ne ka jingngeit jongno jongno ne ban kynthoh iano iano hynrei ngi Kum ki briew ngi hap ban pynshai IA kaei kaba bun na ki briew Kim tip satia ne ym ju don ba hikai ha kano kano ka jaka namar ka jingshisha kam don jaka satia lano lano bad hangno hangno ruh hynrei sa Tang ki jingmut ki Jong phi ki ban sngewthuh IA kane kaba jia khamtam hapoh ka jylla ka jongngi kaba ngi tip baroh shi katta kum ka ri baieid ki blei. Bun na ngi, ngi ju leit jingiaseng man la ka sngi u blei bad don ruh kiba leit man ka sngi na ka bynta ban ioh shuh shuh ka jingkhuid Jong ka jingngeit blei ne ban ai ka jingsh

Kumba baroh ngi tip ba ia ka jaitbynriew Khasi Jong ngi la pynkupbor da ka jingpeit J pyrman ka District Council (KHADC) hynrei kaba sngew lyngoh ka long ba hapdeng ka shitom shipa ka jaitbynriew Tang ban tuklar shikyntien IA ka kam jaitbynriew kam ju nud ban ang. Balei ka jia haduh katne? Ha ki por ba la dep wat ki nongtrei kiba hapoh ki MDC ruh ki bun ki bym dei satia kita ki jaitbynriew riewlum ba Kum mangi hynrei lah shu weng hadien na ka jingpaw pyrshah ha ki Kot Khubor.  Kumba long mynta ka Jing shong kha khleh bad ka jingshah niew beIN hakhmat ki riew shim kabu kiba dei ki Khasi hynrei na kaei ka daw ba ki wad daw ia la la Jong ka jaitbynriew, hato balei ka KHADC kam wan Sha khmat ban tohkit? Wat ia ki Trading license, labour license ruh bun na ki bar jylla ki bym dei ki paid riewlum Kim donkam satia ban pynbiang ia kitei, ki iaid ki ieng ki trei ki ktah ka khaii ka pateng katba ki kwah bad ka KHADC kam donpor satia ba tohkit ne khynra IA ki bym biang Kot biang sla. Lada ym don

Bun na ngi ki paidbah ngim ju kham tip bha IA kaei ka rukom pyniaid ne ka rukom synshar jong ka Sorkar Jong kano kano ka jaka, hynrei kaei kaba ngi tip ka long beit Tang na ki kotkhubor ne ki khubor ringdur. Wat la katta ruh ka jingsngewstad pat kaba la sngew shyrkhei ban ong pat hafuen ba la ioh na kotkhubor. Ka jylla jongngi kaba don 11 district ha ryngkat 46 tylli ki C&Rd block kaba la biang pura ban trei kam namar ka jingdon ki ophis ka long katkum ka jingdon ki briew kaba la kham Pynsuk naduh ki nongtrei haduh ki paidbah. Hynrei haba phai Sha kita ki heh shuki Jong ka District ne Jong ka C&RD block ka long kaba haduh mynta na ka Liang kiba bun ki ju buh jingkylli namar kata ka rukom treikam kam iahap bad ka kyrdan. Hynrei phewse ka jingshisha ka long ba Kim dei kita ki Ophisar IAS ne MCS kiba da pass shisha ne tikna lyngba ka Exam ba la puniaid da ka UPSC ne kata ka that pule Jong ki Ophisar hapoh ka ri hynrei la shu bsuh kumno re kumno na kadaw ba ki lah shong ha ka shakr

Haba ngi peit ia ka jingjia ha kine ki sngi la I kumba ngin shu um Noh ha kata ka khlam kaba shimpor ban teh lakam na kadaw bah Jong ka jingbymsuidniew jongngi IA kaei kaba la jia bad IA kaei kaba la khang pyrshah ban leh namar ioh kata ka khlam kan pur biang hynrei ha ka sien ka baar ka lah wan biang na ka daw Jong ka Jing pan kwah jong ki katto katne ngut. Haba phi peit ha ki Kot khubor bad social media ka long kaba I pyn kulmar jingmut IA ki nongpule bad sngap namar jingbun tang ki nong jingai jingmut Jong ki riew shimet, ki riew sain pyrthei IA ka Sorkar ka long kaba ym shong nongrim satia. Shuh shuh ki Jing kynnoh ki wan nangne nangtai IA ka Sorkar khamtam namar dei lyngba ma ka kaba la synjor kata ka rukom teh lakam ia kane ka jingleh thurmur ki paidbah. To ngin ia peit balei ka jia haduh katne bad Mano ba la sdang bad kumno ban pynkut IA kane ka khlam? Ha ka sien ka ba nyngkong ha shwa ba uta u khniang jingpang un wan poi Shane katno ka long ka jingsngew sarong ba ka Sorkar lynb

Naduh kaba sdang ka jingsaphriang une u khniang jingpang hapoh ka ri India lynba ki jylla bapher bapher ka la pynduh thiah duh Dem ia ki paid nongshong shnong khamtam ka jylla Meghalaya kaba la lah ban khangdam IA baroh kawei ka jylla ha shwa ba une u khniang jingpang ba shyrkhei un wan poi. Hnrei hamar kane ka jingkhang dam dang don sa katto katne ngut kiba dang ioh iaid laitluid wat hapdeng ka jingdonkam jongki kam long ka ba shongnia Kum ha Kane ka por bad kaba pynsmiej pynsyier pynban IA u duk u suk. Dei Kum ha Kane ka por ba uta u khniang jingpang ne u COVID 19 uba la saphriang ha baroh kawei ka ri u la Suh Lang ha ka jylla Meghalaya wat la ka Jing khangdam ia ka jylla ka kala urlong ha shwa ba un poi. Kaba sngew lyngngoh ha ki kotkhubor na ka sorkar ka long ba uba wanrah bad u ba lah ioh IA une u khniang ym Shem tip satia naei u wan bad kaba pyn lyngngoh ka long ba u ba ioh IA utei u khniang u long beit ha ka jingbym tip ne ha ka ktien phareng "no travel history"  Ha ka

Ha Kum kane ka por bun na ki paidbah Jong ka jylla bad na kiwei ki bynta ka ri kiba wan pule ha ki Kolej ha shillong ka long kaba sngewsarong haba ki ioh IA kalad ka jaka ban pule ka ki Kolej kiba paw hapoh shillong. Hynrei phewse kata ka jingpaw kadei na ka rukom treikam ne ka policy kaba kita ki Kolej ki pyndokam ym na ka jingshakri kaba kham biang ne ki don kita ki nonghikai ba tbit. Ka jingpaw shynna ka rukom treikam ha kano kano ka jaka hi ka dei beit ban ioh IA ka nam ka burom ym ka shakri kaba hok IA ki bynriew. Kaba kham sngewsih ka long ba wat ki missionary bapher na ki balang bapher bapher ki ju trei ne hikai na ka bynta ka nam ka burom ym na ka shakri ba hok. Ka Jing kiew ki Kolej ne ki skul pule ha Shillong ymdei ba ka ki nongpyniaid ne ka institute management authority lane kita ki nonghikai ki long kiba tbit hynrei dei na ka daw ka jingpynrung Tang IA ki ba stad ne kiba wan Sha khmat ha ki jingpule hapoh skul ne Kolej bad kyntait IA kiwei pat ki ba kham duna. Bad kaba kha

Ha ba phai Sha ka imlang sahlang ha ki thain nongkyndong ka long ka ba donbok ban ioh IA ka lad ban pynroi la ka shnong ka thaw bad ban ioh bylla na ka bynta ka roi ka par ka shnong lajong lyngba kata ka skim MGNREGS ne ka bylla 100 sngi kaba ju khot da ki nongtrei IA Kane ka skim. Ka MGNREGS ne ka bylla 100 sngi dei ka skim sorkar pdeng kaba la pynmih naduh u 2005 bad la lah ban pyntrei hapoh ka jylla naduh u 2007 lynba ki Block Development Office ban ai bylla ia ki shnong ha ki thain nongkyndong ha ka rukom trei kaba bun rukom bad ban wanrah IA ka roi ka por ha la ki shnong. Don kiba pynbha IA ki lynti shnong, ki Nala um, ki surok, tanki um, ba kiwei kiwei katkum ka jingdonkam ka shnong. Ka MGNREGS ne ka bylla 100 sngi la mang tyngka da ka sorkar pdeng kaba la Kot IA ka jylla Jong ngi da palat IA ka 500 klur katkum ka jingantad na baroh 11 district Jong u snem Bala dep, lyngba ki 46 tylli ki Block Development Office ha ryngkat palat 6000 tylli ki shnong ba ioh IA Kane ka skim sorkar

Haba Shisien pyrkhat ba kata ka kyntien 'khynriem u pnar u bhoi u war u dei u paid Khasi baiar" ngi dap da ka jingsngewsarong ba lyngba katei ka kyntien phawar Jong u khasi ka wanrah IA ka Jing IA tylli ha ka jingmut jingprkhat Jong baroh kiba hap hapoh ka RI Khasi Jong ka bri u hynniew trep ka jongngi. Haba phai Sha ka jinglong paid riewlum jongngi bad katkum ka jingithuh Jong ka pyrthei hi ka long ba hapoh ka jylla jongngi don 3 tylli kita ki jaitbynriew riewlum ne ki Tribe ha ka ktien phareng ba ngi Ong kiba haduh mynta ki dang long kiba riewspah ha ka jinglong tynrai Jong ki. Ki Khasi, Jaintia bad Garo ki dei ki jaitbynriew riewlum kiba lah don la ka Jong ka District Council ne kata kaba ki Ong la ing dorbar bah Jong ka jaitbynriew ba la pynkupbor da ka Sorkar India katkum ka Constitution. Napdeng baroh kine 3 tylli don shuh kita ki sub tribe ne kiba hapoh Jong ki. Ha ka RI Khasi jongngi don Khynriem, War, Bhoi, Maram, Langam bad kmta terter, lait Noh u pnar u bym dei sati