MEGHINN

Lyngba kane Ka sla ngi pdiang burom ia kito kiba kwah ban thoh artikel lyngkot bad ruh ki lah ban thoh kaba iadei tang shaphang Ka jylla bad Ka jiadbynriew Ka Jongngi. Ia Ka Jingthoh Ka dei ban long Kaba Shai Ka jingmut Kaba don naduh 200 haduh 400 kyntien bad ruh ki nongthoh ki dei ban ai ia Ka kyrteng Ka shnong bad h number phone jongki. Sngewbha phah ha Ka sla jongngi Kaba lah don lypa Ka form lane ha Ka email meghinnovation@gmail.com  ne phi lah ban phah ha Ka Facebook page Kaba kyrteng Megh Innovation lyngba Ka message. Khublei Na u Editor

Ka Samla Grace Wardkhar Kaba shong ba Sah ha Umsning Kaba hap ha Ka Ribhoi district Kaba dei kawei na ki Samla Khasi ba paw bha ha Kawei na ki rynsan social media Ka Instagram da Ka jingioh ki nongbud haduh 1 lak. KaTei Ka samla ba lah pyndep BSc na Synod College Shillong ha u 2018 bad Ka dei Kaba paw bha ha kine ki sngi hapoh Ka Instagram lyngba shibun ki jingringdur lyngkot(reels) bad ki dur kiba ittynnad bad shibun ki jingringdur kiba lah pyniapmat bad pyn biej ruh khamtam ia ki shynrang lyngba Ka dur ba bhabriew Ka Jong Ka.

Kat haduh ban da thoh ha kane Ka sla, ym don uwei ruh u dkhar, bar jylla uba SAH ha kane Ka ri jongngi u ban Pyrshah ia u Tika uban SA ai lut sha baroh khmatam ia kiba shong dukan bad Iew. Hynrei bun kiba pyrshah bad kyrngah bah shim ia une u Tika lyngba Ka injekshon ha Ka met. Bad bun ruh kiba lah duh ban shong dukan bad Iew namar Kim pat Ioh Tika iada na u khñiang jingpang COVID-19. Hynrei ha Kaba iadei bad ki Bar jylla bun na ki kiba lah shong dukan ha Iew ki lah dep shim lut ia une u Tika lyngba Ka injekshon bad ban ianujor bad ki Khasi Ka jingbun ki bar jylla ba shong iew ba la dep ai Tika Ka long haduh 80 na Ka 100. Ha Kaba khatduh hi ngi lah ban iohi ba ki bar jylla hi ki kham sngewthuh Shai bad kham stad ban Ka ki Khasi ha kiba bun ki Liang khmatam ban ia pyrkhat ia Ka jingthngan bad Ka jingkordor Ka jingim

Bah P.T. Sawkmie ki 60 ngut ki nongmihkhmat sha ka ing Dorbar Thawain ka jylla jongngi u bah P.T Sawwkmie uba dei uwei na k nongmihkhmat na ka Mawlai constituency uba lah pyni shisha ia ki kam leh isynei naduh ba u long M.L.A. Ban sam jingiarap ha kylleng ka thain Mawlai naduh  bym pat wan ka khlam bad katno lei haba wan lynshop kane ka khlam ha kine ki ar snem mynta kiba ki paidbah ki shem jingeh bad lyngba jong u shibun ki lah ioh jingmyntoi lyngba ka jingiarap ka jong u. U Bah P.T. Sawkmie u long u briew u bym la shongthiat satia bad naduh ba sdang ka jinglong M.L.A ha u snem 2018 ka jong u, ym ju pep ban leit synniang iarap kylleng ka Mawlai bad wat shabar nala ka constituency lajong ruh u kloi ban noh synniang khmatam ia kiba duk ba suk bad kiba pang ba shitom. kumjuh ha kine ki sngi leilei um ju pep tang shisngi ruh imat bad ban paw ruh khah khah ha ki kotkhubor lyngba ki lad jingiarap jong u sha kiba bun ki longing baduk ba kyrduh bam kyrduh dih ha ka thain Mawlai, Shuh shuh ba

             Sa shisien nga kwah ban kren biang halor kajuh phang kaba nga la ju kren bad nga la ju pynmih ruh ia kine ki jingthoh jong ha ki kotkhubor khasi. Nga iai ban shi iai ban ia  kane ka juh ka bynta khnang ba kum ka jaitbynriew Hynñiewtrep Hynñiewskum ngin ym noh klet ïa ka histori jong ka jaitbynriew hadien ba ka Sorkar British ka la phet noh na ka Ri Khasi baieid jong ngi ha u snem 1947. Kum ka jaitbynriew ngim dei ban klet noh ïa kaei kaba la dep jia hapoh ka bri Hynñiewtrep ha ki por ba la leit noh. Bun ia ki jingshisha la tep eitmiaw noh da ka sorkar India bad ia ka histori ba kyrpang jong ka Ri jong ngi la pynbakla noh da ki katto katne ki 'riew khwan bor khwan myntoi. Naduh hyndai hynthai- kulong kumah, ka Ri Hynñiewtrep Hynñiewskum ka dei ka ri kaba synshar laitluid ne kata ka 'Sovereign Nation' kaba ki ong ha ka ktien nongwei. Ka Ri Hynñiewtrep jong ngi ka don la ki jong ki nongsynshar kiba synshar laitluid hapoh la ka jong ka it ka hima khlem da don ka 

Ka YouTube Ka dei Ka lad aikam aijam ia ki briew kiba don jingsngewtynnad ia ki kor technology khamtam ki ba pyndonkam ia Ka bor internet. Hynrei bun kiba lyngngoh ha Kano Ka dur bad katno ki ki ioh kamai ha Ka shisngi ne shibnai ne kumno ki mih ki jingkylli ia kito ki bym pat tip. Ia Ka jingsiew ba ngi ioh na YouTube Ka dei Kaba ngi ioh na kawei pat Ka jaka tyrwa tiar (advertisement) Kaba kyrteng Google AdSense. Kane Ka siew Pisa ia ki youtuber ne ki trai channel katkum Ka jingpaw (content) Ka jong ki ki ba pyllait ha YouTube. Ia Ka jingioh pisa pat Kam shong eh ha ki nongpeit( views) hynrei Ka shong ha ki briew kiba khñoit ha kito ki advertisement kiba paw ha lane shwa Ka video jongphi. Bad ia Ka jingkhnoit ha kito ki advertisement ( click ) dei Ka bynta Kaba ngi ioh jingsiew ba kiba bun hi bad dap haduh $1 la long 73 tyngka ha Ka Pisa India kamut ki Don haduh 10 haduh 40 click. Kamut kiba bun hi ki ioh 10 haduh 20 click ha man la Ka 4000 views Kaba mut ha katei Ka view bun ki ioh $1

Mano ba wanrah jingkulmar? Dei u paidbah uba wanrah jingkulmar ban kynnoh da kumne kumtai ia Ka sorkar bad ia ki District administration halor ban ai tika Covid19 na Ka bynta ban iada bad ban pynkhlaiñ ia Ka bor met (immunity system). Ka sorkar Kam pynbor hynrei Lada phi sngewdei ban don ha ki jaka paidbah kum ha ki iew bad ki Kali ngi sngewdei ban leit shim tika khnang Lada Ka bor met Ka Jongngi Ka long Kaba khlaiñ bad ngim kwah pat ia kiwei kiba tlot ba kin Shah ktah. Halor ki dur bad video ba la phriang sted ha ki social media bad kiba lah dep ai tika ha Kato Ka jaka ki mar bad ki steel ki lah ban dam bit bad kane Kala pyrkhat sniew ia baroh khamtam ia u Khasi ba shisur u jongngi uba lah pyrkhat syndon da kumwei pat khlem da twad jingtip bha. Ka Press Information Beureu Ka ba lah twad ia Ka jingshisha Ka lah lap ba Kam don satia kum kane Ka jingdait nah ki tiar ki tar ha Kato Ka met kiba lah dep shim tika.. Shuh shuh wat Ka supreme court Ka ingbishar badonburom Kam pat Shem ia uba l

Ka Nongpoh Ka nongbah Jong Ka Ribhoi Ki briew kane Ka thaiñ ki im da Ka rep bad katto katne da Ka thaiñ jaiñ bad u kba u long uba seisoh bha hangne bad Ka sboh Jong kane Ka khyndew Kan seisoh bad nym kut satia lano lano ruh hynrei na Ka daw Ka khieshohrieh Ka lah pynhiar ia Ka rukom rep. U khaw ba mih na kane Ka jaka u long u khaw uba bha bad ba tei met iangi Lada ngi bam. Don kawei Ka jaka Kaba ki khot Ka Sung kine ki long ki jaka rep kiba kordor eh namar u jynthung uba kumno kumno ruh u im bad seisoh beit khlem lehnohei ha katei ka jaka. Kawei pat Ka jingtrei ba kongsan ha Bhoi kadei Ka thaiñ jaiñ Kaba long kyrpang bad Jong ki Kynthei. Ki briew hangne ki rep ia u Dieng Ryndia da ki sla Jong u ki ai jingbam ia ki khñiang ba la khot ki ñiang Ryndia . Na ki sop kine ki khñiang ki ioh ia u sai  rusom ba ki khot u sai Ryndia, bad man ki khynnah Samla Kynthei ki nang ban ri ban their na Ka sop bad ban thaiñ jaiñ. Ba dei na Bhoi ngi ioh ia Ka Jaiñkup Ryndia. Kiwei pat ki jingthung kiba k

Ka iew tika Kaba lah khluit hi tar ha ki social media bad bun ruh kiba pyrshah ban ai tika ialade na Ka bynta ban iada lypa na Ka Jing pang khlam covid19. Ka Tika Ka dei Ka dawai ban ai sha baroh ki briew Ka pyrthei lyngba Ka Seng hehduh Ka pyrthei Ka United Nations khnang ban iada bad ban pynkhlaiñ ia Ka bor met ioh Shu kumno ban iada lypa na Ka jingshah lynshop ha Kawei Ka kylla pat. Ha jylla jongngi don shibun kiba pyrshah ban ai na Ka daw ba ki iohi Ia kiwei ki khubor lamler kiba pynshai ba Kan don Ka jing ktah hadien ia Ka met jong u briew. Bad kine ki dei ki khubor hamsaia bad kiba pynmih ia kum kine kidei ki juh hi ki briew ki bym ngeit ba u don shisha uta u khñiang covid19 uba wan na Ka ing Ka sem u Coranavirus. Shuh shuh ki juh ki ki briew ruh kiba wad daw bad dei lyngba kum kine ki jait briew ba Ka da Don Ka jingbun kiba ioh positive ia une u khñiang. Shuh shuh dei ba don kum kine hi ki briew ruh kiba leit iathuh Khana kylleng shaphang Ka jingktah Jong une u dawai haduh ba th

Ha Ka kot Khasi Kaba nga lah pule ha Ka por ba nga dang rit bad nga da Shem tikna ia Ka laiñ ba thoh ba " u Khasi um Ju Sngewtynnad ia u bseiñ " bad ia Ka kot ngam lah shuh ban kynmaw namar ki lah bun palat ki kot Khasi ba nga pule bad nga ngeit skhem ba ngan Shem biang bad ba ngan da kynmaw syndon ia ka kot bad ia u nongthoh ruh khnang ban kham skhem Ka jingmut ha ban pynpaw. Ka phang pdeng Jong kane Ka laiñ bun na phi, phi lah ban pyrkhat Jan ne jngai bad lada Ka Jan ruh Ka iahap hi bad Lada jngai leilei Ka dei Kaba iahap palat palat. U Khasi myn hyndai ia u mrad jingthaw uba um Ju Sngewtynnad u dei u bseiñ bad barabor Haba u ia kynduh u ju pyniap khlem pynsep ei khamtam Lada u khang lynti bad lada dei leilei u seiñ iong kamut Ka daw poh Ka jem daw kane lypa Lynda pyniap marmar. U Khasi uda isih IAP IAP ia u bseiñ namar u dei u nongshet shukor bad u bym sngewthuh la Ka daw Ka tynrai ynda Haba u Mon ban puh ruh ha ryngkat Ka bih Kaba shyrkhei yn ksam Lang. Dei namar kata Ka

Jan baroh ki paidbah nongshong shnong Ka jylla ki lah Jan sngewthuh lut ia Ka synshar khaddar ne Ka politik Kaba mut Ka synshar Jong ki nongmihkhmat kiba lah jied da mangi ki paidbah (democracy). Jingshisha Kam dei ma ki ki nongsynshar hynrei ki dei ki Shakri jongngi u paidbah. Ban ia Kren ia Ka politik ki paidbah ki bun ba shemphang hynrei ban ia kynnoh pat ba don Ka jingia bam sap, Ka jingleh donbor kata Ka shong ha Ka jingtbit Jong ki briew kiba ju im ha ki social media ban pynshit pynthnam ia Ka phang ban dup iohnong bad ban pynkulmar ia ki paidbah wat ia ki seng bapher bapher lane don ruh kiba Shu mutdur kumne kumtai bad ban pharep ha ki media da kumne da kumtai bad ban pynlong pat ia kiwei ban pyrkhat ba Ka dei Ka jingshisha. Tang Shu don ki Jingthoh shaphang Ka Sorkar ba Ka lah leh bakla ne Ka la leh tam kamut puk ym don shuh ba wad jingshisha hynrei to tip ba Ka khubor Ka shong ha u nongthoh bad lada u thoh jem Ka jem hi bad lada u khor bad khluit Ka pynthnam ia Ka jaidbynriew

Symbud myntri Rangbah. P. Tynsong Naduh ba sdang khie Ka thma Covid 19 u symbud Myntri Rangbah Ka jylla u Bah Prestone Tynsong u long u ba smat uba sting ban wan sha khmat ban ia wer ia shibun ki jingdonkam na Ka bynta kumno ban ia Khun ia Ka jingpang khlam covid19. Hynrei naduh Jan ba sdang une u bnai thymmai u bah Tynsong u lah jah na media bad ruh shibun ki kam u khlem pynkut shuh khamtam ia Ka ishu bad ka Kong Anjela Rngad. Bad hadien nangto Ia Ka jingud jingnam ki paid bah ha Kaba iadei bad Ka lockdown. Kumjuh ha Ka cabinet meeting Kaba long ha u 11 tarik u June khlem iohi ba u Bah Prestone yn ia don Lang bad shuh shuh ia Ka lockdown ba lah pynjlan na Ka 14 sha Ka 21 ruh lah pynbna hi da u MR Ka jylla u Conrad Sangma Kaba man Ka por Ka dei Ka Kam ram Jong u bah Prestone Tynsong. Ka jingjia ba la iohlum da ki nongthoh kotkhubor ha kine ki sngi Ka long ba ka jingjah Jong u 1 lak byrni u khaw Jong Ka sorkar ba la ioh na Ka FCI (food corporation India) Kaba dei Jong u paidbah Jong Ka

Don bun ki briew kiba nang kiba stad kiba da pule ha ki kyrdan bapher bapher kum ki Indian Institute Of Technology, Mass media, Digital marketing, Affiliation program, web designer, web developer, company Influencer, bad shibun kiba iadei bad ki Social media kiba bun hi ki da da buh Ka thong bad Ka lawei Jong ki hangto da Kaba ki ioh lad ban kamai da ki lak tyngka ha Ka shibnai na Ka bynta ba kin Kren, shad, rwai pynkhih met hapoh social media Kaba dei Ka kor Ka bor Ka pyrthei stad Ka juk da Kaba ki buh ruh kum kawei na ki lad ai Kam aijam. Hynrei ki Khasi Jong ngi pat khamtam ki Kynthei ki bym tip ia Ka bneng Ka khyndew Shu pynbud haduh ba ki Shu pyllut Kai ia Ka por khlem don jingiohnong (demonetisation) Suda hynrei Kim tip ba kito ki briew kiba ki bud ki buh kum Ka lawei (carrier) na Ka bynta Ka jingim ym tang na Ka rong biria ne ban pynlut por. Ki Khasi jongngi ki lapmiet Ka Thad sohpet Ka Thad jingshong ha social media ki jingshad kiba pynbud nangno nangno bad ban buh ha ki social

Ha Ka Ri Khasi jongngi don palat hajar tylli ki kyntien kiba Shu iapher khyndiat kynsoit kawei na kawei naduh na mihngi haduh sepngi bad naduh natei shaduh shathie Jong Ka ri Khasi. Ki ktien ki ba paw bha ki long ki ktien Bhoi, Maram, War, Langam, bad khynriem. Hamar ba kine ki ia kynduh ki ia Shem ia kiwei ki da Khana da Ka ktien khasi ne Ka Ktien Sohra Kaba ngi ju tip kum Ka ktien pdeng Ka Ri Khasi bad wat ki pnar ki synteng ne ki war Jaintia Haba ia Shem ki Kren da Ka ktien Sohra ban ia sngewthuh namar Ka dei Ka ktien Kaba lah ban sngewthuh ha Ri Khasi jongngi baroh kawei. Balei pat NGA ong ba ki Khasi ki bun ki bym nang ban Kren Khasi. Balei? Namar bun ki briew ki lah kheiñ ktien pdeng ia Ka ktien Jong ki briew kiba sah ha Sor Shillong. Ka ktien Kaba ngi ju ia Kren hapoh Sor Shillong Kam dei satia Ka ktien khasi paka. Hapoh sor Shillong don shibun ki jaitbynriew riewlum Ka Jongngi bad kiba na kawei pat Ka jylla ha ryngkat ki mynderi Kaba lah pyn kylla ia Ka Sur Kren haduh ba Ka Jin

Ka Jing kharoi u Khasi Ka Suki bha ban ia nujor bad kiwei ki jaidbynriew ha Ka snieh pyrthei namar ki dei ki jaidbynriew tipbriew tipblei, tipkur tipkha, Kaba don shibun Ka sang Ka ma Haba ia shongkha shongman. Ka jaidbynriew Khasi jongngi Kaba Ka jait Ka kynja Ka hiar pateng na Ka kynthei (matrilineal system) bad Ka dei Ka rukom hiar jait Kaba Duna bad Kaba ngi dang lah ban niew ha kane Ka pyrthei ia Kita kiba hiar jait na Ka Kynthei. Ha Kaba iadei bad Ka shongkha shongman Wei ba ngi lah dei tang kajuh Ka kyrteng jait ruh Ka lah long sang ia ngi katkum Ka riti dustur Ka Jong ngi katba ngi dang dei ki Khasi wat la ngim don jingiadei ne Ka jingiajan ha Ka ing Ka sem. Shuh shuh Lada ngi dei shipara arkmie ne shipara lai kmie ne shipara I mei bad I pa Jong kiwei (Shi bakha) Kam long ban ia shongkha. Lada u kynum u ioh ia Ka para bad u hynnen u ioh ia Ka para u kynum Ka long sang namar Ka kylliang khiewja. Ynnai ia Kren ia Ka shipara arkmie Ne laikmie ba kiwei ki jaidbynriew ki lah ban ia

Kiba bun hi ki nonghikai ki dei Defecit bad SSA ha Ka jylla jingngi khamtam ha ki lower primary bad kumjuh ha ki upper primary Ka ba dei Ka shlem saiñdur ne Ki jaka Kaba ki khynnah ki hap ban ia shut jabieng bha. Hynrei Ka jingslem palat Ka tulop bad ban ioh shisien lai ne saw bnai bad teng teng 5 bad 6 bnai ruh Ka shimpor bad ban pynlong ia ki nonghikai ba kin khuslai na Ka bynta Ka ing Ka sem Kaba lah ruh ban ktah ia Ka jingmut jingpyrkhat haduh ba Kan da ktah ia Ka Kamram Jong ki wat haduh hapoh Skul ruh.. bad lada mano Mano ruh Lada dei ba Ka tulop ne Ka jingsiew Kaba dei hok ban siew Ka slem te don hi Ka jingdkoh Ka jingtreikam khamtam ba Kan da poi haduh da ki bun tylli ki bnai. Kaei Kaba jia mynta Ka kynti Ka long ba na Ka Liang Ka Ministry Education of India Ka la pynmih ia Ka jingkheiñ ia ki jylla ba biang bad ba bit tam ha Ka pule puthi bad Kaba sngewsih Ka long ba na Ka Liang Ka jylla Meghalaya jongngi Ka poi sha trai duh napdeng ki jylla Ka ri India ha Ka PGI grade card ne

Ka Thma u Rangli ne Ka Thma u Mynderi ba la ialam da Ka kong Angela Rngad Kaba dei Ka Lok Jong u Tarun Bhartia Kaba ieng na Ka nongrim ki nongbylla sngi na Ka por sha Ka por ki ba iakhih na Ka bynta Ka Pisa Bai bam bad ban ioh shog dukan Noh marmar wat hapdeng kane Ka khlam ruh. Kane Ka Seng Ka kong Angela Kam dei na Ka bynta ki nongbylla Khasi jongngi ne ki nong die dukan bad ki nongdie Madan hynrei Ka Ieng na Ka bynta ki dkhar poi ei kiba ki shong iew bad dukan ha Iewduh, them motphran bad leit sha 9 lad bad ha 9 lad ruh kumjuh. Kane Ka Seng kumba NGA ong ia phi Ka dei Ka Seng ba lah bei da ki kumhun mynderi Kiba ngam kwah ban pynpaw kyrteng kiba ju pyniaid ia ki marbam mardih hynrei ban shngaiñ Ka khaïi Ka pateng bad ban lait na Ka Jing Shah pyndik pynwit ha ki Seng bhalang kine ki mynderi ki la sngew dei ban don Ka Sengbhalang kabab iada ia ki pat ha Ka kyrteng ki nongbylla sngi bad nong shongiew kiba kynthup ia kiba bun lane Ka lah ban kham ïar ruh katkum Ka rti treikam katei Ka S

Ngam kwah ban niew kyrteng ia ki CHC ne ki PHC kiba don kylleng Ka jaka Jong Ka bri jongngi kiba don ha nongkyndong hynrei ban Shu lehkai bad ban lehsting ia Ka Kamram ba la bynshet khamtam ia Ka mynsiem briew Kam long Kaba sngewtynnad haduh katta katta. Bun na ki nurse bad doctor Haba don ba wan shim dawai na Ka PHC ne CHC ki chowkidar ki hap ban khot lane Shu phone ia ki ne ki cleaner ki hap leit khot ia ki sha jaka sah (quarter) ba kin wan. Kane Ka jia ha man la ki PHC bad CHC kiba don sha ki nongkyndong bad kito ki bym pat Shem da la Jong ki khmat ki lah ban leit ha Kano Kano Ka Health centre ha nyngkyndong na Ka 10 phin Shem beit 8 tylli na ki dei beit kiba dkoh bha Ka rukom treikam bad teng teng Ka wanlam ruh sha ka Jingsngewsih.  Ngi ju iohi ba wat ia ki Hospital ba don ha ki jaka sor ruh ki long kiba bit ba biang hynrei don hi jingdkoh hangne hangtai bad Ka Jing Shah ther ha ki sengbhalang Ka long Kaba man Ka por bad katno lei sha ki nongkyndong ki bapli ki briew kiba dang shis

Don shibun ki karkhana ha Ka jylla jongngi hynrei ki trai kitei ki karkhana 95 na Ka 100 Ka dei Ka Jong u dkhar lane u mynderi. Bad Ka long Kaba shitom bha ruh ia u trai jylla lane u Khun khasi Jaintia ban sengkam lane ban pynmih ne seng karkhana. Ngin nym pat ia Kren ia u Garo. Ym ba ki Shu don karkhana bad ban ai Kam ai jam ia ki Samla Ka thaiñ hynrei kiwei pat ki jingeh kiba wanrah ia Ka khyndew Ka shyiap Jong Ka bri Jong ngi. Kum ia ki khlaw ki btap ki jaka ki puta bad ki wah ki um kiba Shah ktah man Ka por na kine ki karkhana ki mynderi kiba ju iaidlait man Ka por. Ym dei tang katta Ka jingialeh pyrshah kine ki karkhana ia Ki Sengbhalang, Dorbar Shnong ban iaid lait bad ban nym salia wat la ki pynjaboh ia Ka Mariang lane Ka shnong ruh. Ban da thok ia ki bhah thungkam thungjam ruh. Ki karkhana dewbilat ha Jaintia, ki karkhana coke ha Thaiñ Shahlang bad ki karkhana ba don ha Byrnihat bad kiwei kiwei kiba phin da Shem ki dei ki trai ba na bar jylla. Bad ruh kumba 60% bun na ki nongtr

Kumba 5 haduh 7 tylli ki jingleit ai jingiarap Ka seng KSU ha Ka shisngi ha baroh kawei Ka bri u hynniewtrep naduh ba sdang Ka lockdown haduh kane Ka khyllipmat ban kner sha ki ki longing baduk bad ia ki Hospital ruh kumjuh khamtam ha ki jaka set slung (quarantine). Ha ha phai sha Ka Sorkar khyndiat ha Ka jingpeit Jong u Bah AL Hek kum u myntri Ka koit Ka khiah Ka long Kaba dkoh shisha bad Haba ianujor halor ki Kam jingiarap na Ka bynta kito ki ba SAH set slung(quarantine) ki bun kiba lah lut lah sep da ki shnong ha Ka jingiarap Jong Ka Seng ha ki ba bun ki jaka. Kaba sngew lehraiñ ia Ka Sorkar Ka long ba na Ka Liang Ka KSU ha Ka jingialam u Samla Rangbah Ka Seng U Lambokstar Marngar ki lah kner jingiarap syndon wat ia ki hospital ruh kum Ka H Gordon Robert Hospital Jaiaw bad Nazareth Hospital Laitumkhrah.. Bad ruh ngim dei ban klet ba ha u snem Bala dep na Ka Liang Ka KSU Ka la ai bynda 9 tylli ki ambulance na Ka bynta ban iarap and ia trei lang bad  Ka ophis DHS bad kumjuh ia Ka EMRI