MEGHINN

Ka Nongbah Jong ka jylla Meghalaya naduh ba la ioh ia ka jylla lajong kumjuh ha ka jylla Assam mynshwa mynba dang iasoh ka long ka jaka pdeng kaba suk ka leit ka wan ka Iew ka hat bad ka jingbiang ka siunbneng kaba lah long Noh Kum ka Nongbah sor Jong ka jylla. Haba peit pat katkum ka jinglong Kum ka Nongbah Kam pat iahap dur namar ka dei ka sor ka bym la saiñdur Shwa ban pynlong Kum ka Nongbah. Ki jaka bad ki jingtei ki Shu long katkum ka jaka ha ka jingiaid ka por bad teng teng ka long kaba eh bad kaba jynjar bha ha kine ki sngi na ka bynta ka iaid ka ieng ka iew ka hat khamtam ia ki lynti synkien. Ka Sor Shillong ka dei kawei ka ki Sor bym long well planned naduh ba lah pynkup Nongbah bad shibun bha ki jingduna khamtam ha ki surok ki Iew ia ki paidbah, ki ing paki ing sad ia ki nongkhaii bad ka jaka paidbah ban buh Kali bad shibun kiba Lada kat Shaba phai Shu khapngiah namar ba ym biang bha ka rukom pynbeit katkum ka jinglong ka sor. Ha sor Shillong phin lap ka jingdheng Kali bad ka

Katkum ka Jing long jingman ka koit ka khiah ha ka jylla ngi lah iohi ba Kam don shuh ka Jing jur ka jingiabit ha kaba iadei bad u khniang jingpang covid19 bad napdeng kiba bit ia une u virus ruh ki bun kiba lah koit bad kiba lah pyllait Ruh na ka jaka ai jingsumar. Ha ka 3 Tarik u September 2021 kiba bit ki dei tang 193 bad khlad tang iwei  bad ngi lah ban ong ba ka jinghiar kiba iabit ia une u virus u lah nang hiar na ka sngi Sha ka sngi bad wat kiba khlad Ruh ki lah nang hiar. Lyngba kane ka long ka jingkyrmen kaba lah wan sa shisien na ka bynta ki paidbah kiba Da angnud ban pyndep bad ban bteng ia shibun ki Kam kiba  ki im kamai jakpoh Kum na ki kam Tourism bad ki jaka ialehkai, Ki skul ki Ing mane kiba baroh ki anhnud ban ioh ban sdang bad pynlong Noh shen.

Katkum ki khubor ba lah mih ha kine ki sngi ba kata ka Sur ki Nong Mawlai ka lah sdang ban kylla Politic ym shuh na ka bynta ka imlang sahlang hynrei haba ka lah rung politics ngi hap ban kynmaw ba ka jyrsieh ka lah bit lypa. Jingshisha ka ri bad ka jaidbynriew baroh kawei ka dawa ia ka hok lane ka justice na ka bynta ka jingjia ba sngewsih kaba lah Jia ha ka 13 u August mynta u snem bad na ka Liang ka Sorkar Ruh ka lah sngap Shai kdar ia ka Jing dawa Jong ka Ing u Bah Che b(kwai ha dwar u Blei) kumjuh na ka Sur ki Nong Mawlai khamtam ia ka bri u hynniewtrep baroh kawei. Ka jingshah shkor Jong ka Sorkar ka lah pynlong ba wat ki tnad Pulit Kim Da nud shuh ban tur ha u pud u sam Jong ki Nong Mawlai bad ngi lah dei ban sngewthuh Shai ba ka sorkar ka burom ia ki nongshong shnong bad kumjuh ki Jing tohkit ki lah iaid Sha khmat na ka bynta katkum ka Jing dawa. Hynrei kat nang mih ki sngi kata Ka Sur ki Nong Mawlai ka lah nang rung Sha ka Kam Politic haduh ba kin hap ban tuklar ban buddien py

Katkum ka jingmih ki riew stad kiba Shu kwah jubor ban pynkylla ia ka dustur Khasi bad ha jylla baroh kawei ba yn kylla noh ia ka rukom ai jait (social lineage) kmie bad ban ai Noh Sha u Kpa (Patrilineal) bad ki don tang katto katne hi kiba kwah dik dik ban pynkylla Da kaba pynshai thok bad Shukor ba ka jait kmie ka don tang hapoh ri Khasi ym shuh ha baroh kawei ka pyrthei. Hynrei ka jait kmie ha ka jylla lane ki Khasi bad Garo ym dei eh ba ki Shu ai hynrei ka Kam sait Kam shor u myn barim, ki Syiem ki Patsha ban neh ban sah ha ka lawei ka jaidbynriew ban nym iap ne duhjait ka jaidbynriew shiteng por. Bad ia ka jait kmie( Matrilineal) lah pynksan bad pynkupbor Ruh Da ka Sorkar India hapoh ka Constitutional body Jong ka ri ban pynkup ia ki District council ruh ba ka dei hi ka jaitkmie. Katkum ka jingmih kiba batai stad ha kine ki sngi ka long ba ha pyrthei baroh kawei tang hapoh jylla lane Khasi kiba dang ai jaid Sha ka Kmie kaba mut kita ki briew ki thmu pynkylla kumba long kiwei ki ja

Ka jait ka khong kadei kawei na ki iktiar ka jaidbynriew ban tip la ka kur bad ki kha ban iada ia kiwei ki jaidbynriew kumjuh ban tip ia ka sang bad ka ma kaba lah dep kyntu ba lyngba ka jait bad ka khong ngin SA tip ba ka long sang ban iashongkha shikur Shi jait namar ngi tip ka tynrai ba dei ka juh ban tip Ruh ia ka ing ka sem ki kñi ki kha. Napdeng ki Jait bad ki Khong hapoh ka ri Khasi jongngi dang bun ki Jait bad ki Khong kiba Shu tang jait thymmai kiba ngi lah satia ban ñiew namar ki lah bun than bad ngi sngewsih Ruh ban Ong ba kiba shah tang jait lane kiba pyn kylla jubor ialade Sha ka jing long Khasi ka long kumba tuh ia ka hok Jong ngi ki rit paid Khasi. Ngin nym ia kren shuh ia kiba rim ba Jah hynrei kiba dang hapoh ki phew snem Ruh shibun ki tang jait thymmai kiba dang urlong. Sngewsih Ruh ba na ka Liang ki briew kiba pyn tang jaid Ruh ki dei ki Khasi hi Kim sngewthuh pat ia ka jinglong tynrai kaba ngi ju ong lyngba ka snam hynrei dei u Khasi hi uba sngewstad uba shim ia kat

Bun na phi ki paid nongshong shnong ka jaidbynriew kiba iakhih na ka por sha ka por na ka bynta ka jaidbynriew phim tip satia kaei kaba jia bad kaei ka daw ba pynlong iangi ba ngin iakhih na ka por sha ka por..Man kaba nga thoh ia ki symboh pyrkhat nga ju shon lang ia ka jaidbynriew namar ka jing duna ha ka imlang shalang nga shu kwah pat ban pynshai kum ka lanten jingtbeh jingshai ha ka lynti ka jaidbynriew lyngba i jingthoh barit jongnga. K Clan Bill ba lah dei soi na KHADC ha u snem 2017 bad ba la dep phah sha Governor house haduh mynta ka dang sahkut bad ngi sngewsih ba u ba khyllie biang ia ka ne um don shuh ha kane ka sla pyrthei. kaei kane ka Clan Bill?  ka Clan Bill kadei ka bill kaba lah shna na District Council kumno ban ai ka jingiada ia ki Kur bad ki Kha bad ban kyndon ia ki khnang ba ki kur bad ki kha kin iada iala ka jong ka kur bad ki kha khnang ba kiwei pat ki riew shim kabu kiba thmu ban pynkylla ia ka jait ruh kim iohlad bad kiba ioh ST ruh ki dei tang kiba ioh jing p

Kumba long mynta lah iohi paw ba kiba Kam khla wait ialade bad kiba ju kren pyneh rngiew ia ka jaidbynriew bad ialade Da ki kyntien khla wait kyntien rangdajied ki dei kiba Shu kut tang ha ka rynsan ban pynksan ba ki nang ban kren bad ban pynsngewthuh ia kiwei ha kaba iadei bad ka jaidbynriew. Hynrei haban Ong hi ban iatur bad ban iatai markhmat markhmut bad ki riew pyrshah ym don ba nud kumba ki lah khlei ia ka jinglong mynsiem Khla wait Jong ki ha ka por ba long jingialang paidbah. Ki riew shim kabu ki ba mih kynsan ha ka jingthnam ka um Ha u pdeng Bnai u Nailar bad hangta bluit mih ki kwah paw dur paw dar ban mih ka Nam ka kyrteng ban tip ban ma ki briew na kylleng ia ka nam bad kata ka Sur kren. Hynrei kine ki riew shim kabu ki mih shakhmat ym na ka bynta ka jaidbynriew hynrei na ka bynta ka pla lade. Lada kumba ki khlei Da ka Sur khlawait ki lah dei ban Thom Sha khappud. Ba shisien iohsngew ia ka Sur khlawait lah sngew ba une imat Da u leit Sha khappud un rat lut ban Thom ia kita

Ka jingbeiñ bad jibgkhoh ia ki Pulit ka jylla ka dang iai bteng haduh kine ki sngi namar ka jingjia ha ka 13-08-2021 ha kaba na ka Liang kiba bun ki khlem kynnoh ia kiba donkti hynrei lah kynthup kynlum lang pynban ia baroh. Haduh ba ka sorkar Kam kwah shuh ban dang wanrah jingeh Naba Kam phah shuh ia ki Pulit Sha ki jaka ba ia khih bad ba iabeiñ Pulit. Kumba long man ki snem pat ka jingbun ki Kam ba lait ha ka jylla Meghalaya dei tang na ka tnad Meghalaya Police kaba bun tam kaba ym Duna ia ka 1900 ne 2000 bad katkum ki nongthep Kam ha u snem 2019 kaba dang sahkut haduh mynta ki poi haduh 80.000 Hajar tam ki Application tang ha MLP-01. Shuh shuh ka jingiabeiñ Pulit ha kane ka jylla jongngi ka long kaba shyrkhei bha khamtam na ki katto katne ki Sengbhalang kiba kwah paw khmat bha ialade Da kaba kdew kynnoh lut ia katba don khlem Da pyrkhat aiu Kan Jia bad ka jingtim aiu ban wan. Dei namar kata ka daw ki paidbah ki hap ban sngewthuh ban Shai ka jingmut Jing pyrkhat Lada bakla wei arngut

Tang uba dei na ka doh bad ka snam na kajuh ka jaidbynriew kaba don Ia ki jyrwit jyrwat bad ki jingeh u sngewthuh bad u tip kumno ban teh lakam iala ka jaidbynriew Kum ha kane ka khep kaba ngi lah iohi kumno u Myntri Rangbah u bym dei na ka Jaidbynriew Khasi u pyneh ha kaba iadei bad ka Jing dawa ki nong Mawlai ban sospon ne behkam ia kiba donkti ban siat ia u bah Che. Kumjuh shibun ki mat ka jaidbynriew kiba sahteng Kum ka ILP, u Pud u Sam bad ki Bill na ki KHADC ki sahteng bad sahkut lut. Lada ngi ioh Myntri Rangbah Da u Khasi lajong ngan Jin Da Ong ba un sngewthuh hi tharai khyndiat ia kiei ki ba ka jaidbynriew ka mad na ka por Sha ka por namar katba ngi dang don ha ka khyndew ka shyiap kaba ka jaidbynriew ka ia um snam na ka bynta ka Hok nga tharai Kan don Beit ka jingktah ia ka mynsiem ki nongmihkhmat. Bad haba peit pat ia ka Sorkar ba la ialam Da party ba kyrteng  ka Party NPP ka dei National People Party ngam tharai Kan dei ka party ia u paidbah Kum ha kane ka por. Bad ka long m

Ka jylla Meghalaya baroh kawei bad wat ki shnong ba don ia ka jinghap slap kaba jur bha Ruh hynrei haba wan ka aiom Tlang pat tang ka Um ban dih Ruh Kim ioh namar ym don ka Jing tyngkai um ha ka por lyuir bad ka la don teng ka jingjia ha ka thaiñ Sohra ha kaba bun na ki paidbah ki hap ban leit rah um na ka jaka pynmih um Jong ka tnad PHE ha ka por tlang na ka daw ba tyrkhong um. Ka Mawsynram ka dei ka shnong kaba jur bha u slap ha ka ri India bad ka shnong kaba sngem tam hapoh pyrthei baroh kawei. Bad ka jingjur slap katkum ka jingthew kyllum kaba man la u snem ka dei kumba 467 inche lane 11000 milimiters. Bad dei ha u 1985 ba ka Mawsynram ka ioh ia ka nam lahduh ha ka jingthoh Jong ka Kot Guinness World Record na ka jinghap u slap kaba 26000 milimetre lane 1000 inch. Shuh shuh ka jingjur u slap ka wan khatduh ha u snem 2015 Da 745 inch bad haduh mynta ruh ym pat lah ban tam ia u snem 2015. Kumjuh Ruh ha Sohra kaba dei kaba wan Baar ha ka jingjur slap ha kaba ka Shu Duna Da ka 4 inch m

Ka jingrwai ba la direct Da I Ibasuklin Lyngdoh ka dei ka jingrwai ba nyngkong eh na ki jingrwai Khasi ban poi haduh 10 millions (1 crore) ki nongpeit bad nongsngap tang hapoh 8 bnai ba lah pyllait lyngba ka YouTube channel ba la kyrteng LJ Film Studio Nongpoh. Kane ka dei ka jingrwai kaba kyrteng NADIEN NGAN BUD ba lah ak da I Chiruplangki Marweiñ bad I Laweibakordor Marweiñ ha ryngkat kiwei pat Kum I Donkupar Shadap, Effie gratia Marweiñ, Wanlambok Marweiñ bad Rijied Khymdeit. Shuh shuh ia kane ka jingrwai lah pyllait paidbah ha u snem 2020 Jong u bnai Nohprah bad ka long ka jingrwai Khasi kaba iaid na kiba iaid tam napdeng ki jingrwai Khasi. Kat haduh mynta don tang wei bad ar tylli ki jingrwai Khasi ba lah poi haduh 10 millions hynrei ki dei kiba lah pyllait lah bun snem bad haba ianujor bad kane ka jingrwai Kim pat kot bor satia. Na ka Liang jongngi ki nongthoh artikle ngi ai mynsiem ia ki samla ka jaidbynriew lajong la ha Kano Kano ka Kam kaba ki trei bad katno lei Lada ki treish

Kumba ngi lah iohi ia ka sohsat ba lah nang syrdoh bha ha ka Kam khappud kaba lah sah naduh ba la ioh ia ka jylla lajong kat haduh kine ki sngi kaba ki paidbah nongshongshnong ha ki thaiñ khappud Ter Ter naduh ka shatei bad ka thaiñ shathie. Ka jingkulmar bad ka Jing sngap jar ka Sorkar halor katei Kam ka long ka bym lah shuh ban pdiang. Hynrei kumba ngi lah iohi pat ia ka jingkam ka Seng HNLC ia ka jingleit pynbthei bomb ha ki jaka sor ha ki khyndiat taiew ka pyni ia ka dak ba ka Seng ka dang im bad khlain. Hynrei sngewsih ba ka leit Jia ha sor kaba dei ka jaka suk jaka saiñ kaba ki paidbah kim khmih lynti satia. Hynrei Lada ka Jia kumne pat ki paidbah kim shaniah shuh ia ka Seng namar teng teng ka long markhongpong ia ka jaidbynriew. Lada phai Sha ki Kam khappud katno ki paradoh para snam ki lynniar wat la don kiba lah duh ia ka mynsiem briew ha kti ki riew bynman ba na kawei pat ka jaidbynriew kaba lah Jia ha u 2015 kaba haduh 4 ngut ki Khasi bapli ha Langpih ki lah khlad Noh na ka

Naduh ba mih ka jingjia shah siat Jong uwei na ki surrender ka Seng kieng atiar ka Hynniewtrep Liberation National Council ha ki Bor Pulit khlem ki daw ba biang ka lah mih ka jingiatylli Jong ka thaiñ mawlai bad kaba pynlong ia baroh ki 24 shnong kiba don ha Mawlai ba kin mih paidbah ban dawa ia ka bishar bahok halor katei ka jingjia. Shibun ki sengbhalang ki Pynrem jur ia ka Sorkar halor katei ka jingjia bad Jan baroh ki sengbhalang bad baroh ki samla ka bri u hynniewtrep ki bynniaw halor ka jingjia kaba sngewsih kaba na ka Liang ki Pulit ki Shu bthat jubor ia ka jingim briew khlem Da tih bniah ia ka daw tynrai. Ka jingmih paidbah ha ka 15 Tarik u August Jong ki nong Mawlai ha ryngkat ka Lama iong ka dei ka dak ka jingiatylli bad ka jingtuid kiba leit sngewlem Sha katei ka jaka ka long Da ki phew Hajar. Shuh shuh ym tang ha sor Shillong, ka jingia sngewlem bad ka jingpynrem na kylleng ka thaiñ ka ri Khasi pyrshah ia ki pulit kiba donkti ha katei ka Kam. Ka jingdawa tohkit bahok bad ka

Lada Shu ia peit ia ka rukom shakri Jong ka Sorkar mynta ngi mih ki jingkynnoh ki bapher bapher pyrshah ia ki nongialam Sorkar bad khamtam ia ki Party nongwei ki bym don ka thong ia ka jaidbynriew ban tynrong Sha jrong. Ha ka Sorkar MDA ba mynta ba la ialam Da ka NPP ka long ka Sorkar kaba trei shitom bha hapdeng ka jingjwat ka rukom treikam na ki ar bad lai daw kiba mih bad kiba ktah ia ka jaidbynriew baroh kawei. Hynrei ka jaidbynriew ban tem ban thaw ia ka rukom im bathymmai ha ka imlang sahlang ka long kaba suk namar ba ka NPP ka khlem jop tang dalade hi khlem Da wan iasoh bad iarap Da ka Seng riewlum halor ka jiniapynbeit bad ka jingioh bat ia u shabi ka dei ka lad ia ka jaidbynriew ba Kan nang kiew shajrong. Hynrei ka long markhongpong mar sien bat ka UDP ia u shabi ka Sorkar ha Shwa ban sdang ruh, ka UDP kaba Kam Kum ka Seng riew ieid jaidbynriew bad kiba bun ki nongialam khmat ki dei ki Khasi bad ha kaba khatduh ki lah kyntait ban ai shuki Myntri Rangbah ia para Khasi bad ka lo

Kumba lah pynbna Da u Myntri Rangbah ka jylla ba ka jingleit khynra Jong ki pulit Kam dei satia ba kin pyniap hynrei ba kin Kem  ia u bah Cheristerfield Thangkhiew na ka bynta ban tohkit ia ki jingjia kiba lah Leh Da ka Seng HNLC ha kine ki sngi Da kaba pynbthei bomb ha ki jaka paidbah bad kaba lah wanrah jingmynsaw ia ki katto katne. Lada katei ka jingkren Jong u Myntri Rangbah ka jylla ka dei kaba shong nongrim kaba mut ki tnad Pulit kiba la Shu lehstad hi bad wat ban shim ia ka mynsiem briew ki lah dei ban shah pynduh kam. Bad Lada tang ia ka tari kin hap ban siat Noh kata Kam lah ban long ba haduh kane ka khyllipmat ki Pulit Kim pat lah ban pyni ia kita ki dak Tari kiba u bah Che u don bynta (genuine evidence) hynrei ynda haba lah khlad te shibun kiei kiei kiba ki Pulit ki lah ban pharep. Bad kumba  Ong u Myntri Rangbah ka jylla u lah Ong ba ka dei ka jingtalasi ban Kem kamut ka Sorkar ka hap ban Kem bad ban pynshitom bad pynduh Kam shisyndon ia kito ki Pulit kiba donkti ban siat i

Katkum ka notice Jong ka tnad Kam pohiing kaba dei peit ia ka bha ka miat ka imlang sahlang ka lah pynbna ba Kan don ka jingkhang ia ka mobile internet kaban sdang naduh 6 baje janmiet mynta ka sngi bad yn SA pyllait pat hadien ka 48 kynta ha ki 4 tylli ki district ka jylla. Ka daw ba pynlong ia ka tnad Kam pohiing  ban Khang shipor ia ka mobile internet ka dei halor ka nongrim ba lah mih ki khubor kynshoit jaidbynriew bad ki khubor hamsaia kiba pyn shongsyier ia ki paid nongshongshnong ka jylla lyngba ka Jing pyndonkam ia ki message Kum ki WhatsApp, Facebook, YouTube bad kaba wanrah ia ka jingkulmar kaba shyrkhei kab ktah ia ka imlang sahlang. Shuh shuh ka jingmih ki video bad ki dur kiba nang kynshoit ia kiwei pat ban ia shim bynta ka ba wanrah jingeh pat ia ki paidbah khamtam ia ka sor shillong baroh kawei. Bad Ruh ka jingmih ki dur bad ki video thok kiba lah phriang sted ha ki social media bad kaba pynlong ia kiba bun ban nang ioh mynsiem ban Leh ia ki Kam kiba long pyrshah ia ka a

Kumba lah pynbna ka Sorkar jylla ha ki bnai Bala dep ba ia ka West Khasi hill District yn phiah Noh ia ka Mairang ha ka district thymmai ban yn sa aiti bad plie ia katei ka district ha Shwa ka 15 Tarik u August 2021 kaba dei ka sngi Laitluid ka ri India. Lah pynbna u Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K Sangma. Hynrei haduh kane ka khyllipmat pat ngim pat iohi ba Na ka Liang ka Sorkar kan kren ne don eiei ban ong halor ka district Jong ka Mairang bad imat ka lah ban dei tang ban pynshongshit ia u paidbah katei ka thaiñ hynrei haduh mynta um pat iohi ia ka syrngiew Jong ka district ha Mairang. Ka Mairang civil sub division kaba don ia ki nongshong shnong kumba 68 Hajar katkum ka cencus 2011 bad ka long ka shnong kaba heh bha hapoh ka West Khasi hill District. U Bah Metbah Lyngdoh u dei u nongmihkhmat na kane ka thaiñ ne ka Mairang constituency bad u long Ruh u Lamphang ka iing Dorbar thawaiñ ka jylla bad u la Shimti nadien ka jing khlad u Dr Donkupar Roy uba dei u Lamphang ka iing Dorbar

Sngewsih bha ban kynmaw ia kiba lah dep bad ki ba dang Shu dep Jia ba haduh katno ka jaitbynriew hynniewtrep jongngi ka mad ia ki jingeh bad ka jingshah thombor ha ki briew ba nabar bad kumjuh ki briew lajong ha kane ka bri jongngi.  Ym dei tang ki nongialam Seng ymdei tang ki riewkhmat hynrei kaba ktah hi ka long ia baroh kiba shong ba sah ha kane ka bri u hynniewtrep ne ha ka jylla Meghalaya jongngi. Ka jingshah thombor ha ki nongwei shisngi, ka Jing synjor ki ba trei ha ka aiñ bad thew pylla bha, ka jingbuhteng bad ka jingshah ialam bakla haduh ban hap shim ia ki mynsiem briew ruh. Ha ki snem ba la dep haduh 5 ngut kiba shah siat pyniap ha Langpih na ka jingiakynad pud, bad u pud u sam haduh mynta Ruh um pat ieng satia pynban ka jingiakynad ka dang iai bteng hapdeng ar ki jylla ki Sengbhalang na ka por Sha ka por ki dawa ia ka ILP bad ka Sorkar India ka ai Da ka CAA bad kumjuh ka Sorkar jylla ka lah Shu kynnoh ban thwet bad ban pyniap jubor ia ki bym dei ki ba donkti ha ka Kam pyntr

U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K Sangma u lah phla ba ka kynhun Pulit kaba lah leit pyniap ia u bah Che ka dei ka operation na ka bynta ban Kem ia u Bah Cheristerfield ym ban pyniap ia u. Shuh shuh na ka Liang u Conrad Sangma u lah Ong ba ka Jing tohkit Kan SA iaid shakhmat halor katei ka jingjia. Bad u Conrad u lah phah ha ki Bor Pulit ban lum ia ki jingdonkam na ka bynta ban Leh ia ka jingtohkit Da ka Human Right pyrshah ia katei ka jingjia ba sngewsih kaba uwei na ki surrender katei ka Seng HNLC u lah shah siat ha ki Pulit ha ka step phyrngap Jong ka 13 Tarik u August 2021.

Shisien ba ki ehrang ki wan ban pyndem wait hakhmat ka Sorkar kamut ki lah kwah ban sdang Noh ia ka jingim ba thymmai hapdeng ka suk ka saiñ la ha ka iaid ka ieng ne ha ka trei ka ktah ban ia im shong shngaiñ bad ban pynlut por bad la ka ing ka sem kumba ju long ha ka imlang sahlang. Bad Ruh na ka Liang ka Sorkar ka ju synniang jingiarap Ruh ia Kum kine na ka bynta ba ki sdang noh ka trei ka ktah bad ka Seng Kam Seng jam. Pynban naba ngi don ia ki heh Pulit Kum ka kyrdan DGP bad IGP ki bym dei ki trai jylla bad ki bym dei ki ba mih na ka doh ka snam ka bri hynniewtrep bad ka pynlong bunsien ba ki dei kine kiba ju ai buit ia ki minister Da kumne kumtai tang ban pyniashrut iangi ki para ba iarit paid. Hynrei ban Ong tang na ka Bor u Myntri ka Kam pohiing kane Kam lah ban long namar ki Myntri hi barabor Kim dei ki expert bad barabor Lada dei ia ki tnad Iada ki donkam ia ki pulit expert kiba lah pass IPS kiba bun ki dei pat ki Pulit dkhar kiba bat IPS ha ka kyrdang ba heh duh Jong ki Pulit