*BALEI KA JWAT HADUH KATNE KATNE❓* Carmel Ferdick Malngiang

 

Lehse, bun napdeng jong ngi, ngi kylli ia kane ka jingkyli ba, balei ka jwat haduh katne katne ban ioh ïa kata ka ILP bad kumjuh ruh ban pynbeit noh ia u pud u sam ha ka jylla jong ngi bad shibun ruh kiwei ki mat kiba iadei bad ki jingdawa jong ka jaitbynriew jong ngi. Mynta ngin ïa phai halor katto katne tylli ki dawbah kiba pynlong ia ka jaitbynriew bad ka jylla jong ngi ba ngin shitom ban ioh ïa ki jingdawa jong ngi.

Ka dawbah dawsan kaba nyngkong eh kadei, ka jing-bymïatylli hapdeng para ma ngi ki paradoh parasnam. Ngim lah ban len ïa kane, ba ka jaitbynriew jong bunsien ngi ju ïa tan tyllai bad ïa bishni para mangi. Bun ruh na ki nongïalam jong ngi kidei kiba rhah bor bad rhah burom bad kane ka wanrah ïa ka jing-ïapait ïa-pra bad ka jingbym-ïatylli. Ngim lah ban klet ia kaei kaba la jia ha 19 tarik Nohprah 2021, ha kaba ïa ka resolution jong ka ILP la mynjur ha kane ka sngi da ki 60 ngut ki nongmihkhmat jong ka jylla bad dei ruh ha kane ka sngi ba la mih ka jingíakajia hapdeng ki dkhot sengbhalang bad kane ka la pynsngewsih bad pynduh jingkyrmen  shikatdei eh ïa ki paidbah kiba thrang ïa kata ka ILP.

Ka dawbah kaba ar kadei ka jing-bymdon jingkitkhlieh jong ki nongmihkhmat jong ngi. Ngim lah ban len ïa kane  ka jingshisha ba khambun hi na ki nongmihkhmat jong ngi kim don ïa kata ka jingkitkhlieh na ka bynta ban iada ïala ka khyndew ka shyiap bad na ka jingwan rung kyrthlep jong ki mynder. Bun hi na ki nongmihkhmat jong ngi (ym baroh) ki pyrkhat tang na ka bynta ka myntoi shimet bad ki da tieng ruh thot thot ioh ba kumno re kumno kin shah knieh noh ïa ka shuki. Ka jingmynjur jong ki ïa ka resolution jong ka ILP ruh, lehse kadei namar ki tieng ïa ka jingbyrthen jong ki paidbah lane tang ban shu pyni nalor ba ki don jingkitkhlieh na ka bynta jong u paidbah. Lada dei shisha ba kita ki nongmihkhmat ki don jingkitkhlieh na ka bynta ka jaitbynriew bad ka jylla ruh kumjuh, balei pat kim buddien ïa kata ka resolution kaba ki la mynjur ban pyntreikam ïa ka ILP hapoh ka jylla? Aiu kita ki nongmihkhmat ki la kren ha kine ki khyndiat taiew ha ka jingwan iuhkjat jong uta u myntri sorkar india sha kane ka jylla jong ngi? Ka jingleit iakren jong kine ki nongmihkhmat sha Delhi halor ka ILP  kadei tang ban shu pynbiej ïa u paidbah bad ban pynsyrwa kai ïa ka pisa u paidbah. Sa katno sien yn dang donkam ban ïakren ban ïoh pyntreikam noh ïa ka ILP bad kumjuh ruh ban pynbeit noh ïa u pud u sam hapoh ka jylla? Bunsien ki jingdawa ILP bad pynbeit pud pynbeit sam ki kylla pynban ki mat ïalap ilekshon jong ki katto katne ki seng saiñpyrthei. 

Ka jingkren jong ki nongïalam jong ka BJP Meghalaya ban ong hana ba kata ka sorkar pdeng ka phah jied ha ngi la ngi kwah ïa ka ILP ne ka Sixth Schedule, ka pyni shai ba kim don jingkitkhlieh satia tang khyndiat ruh ïa la ka jylla. Lada dei ba ki don jingkitkhlieh shisha na ka bynta ka jylla, ki la dei ban pynphai ktien sha ka sorkar india ba ka jylla jong ngi ka donkam lang ïa ka ILP bad kumjuh ruh ïa ka Sixth Schedule. Kane ka jingkren jong ki nongialam BJP Meghalaya, sngew kumba ma ki kim dei ki trai jylla bad kim don jingkitkhlieh na ka bynta u paidbah. Hana lada jied ïa kata ka BJP, tang 5 minit ka jylla ka la ioh ïa ka ILP bad ngi sngewthuh shai ba kane kadei ka jingpynbiej ia u paidbah bad kumjuh ruh ka jibgrhah bor jong ka NPP.

Ngim lah ban klet ruh ïa kaei kaba u symbud myntri rangbah jong ka jylla u la kular ha shuwa jong ka ilekshon, da kaba ong lada ka NPP  kan wan ha ka bor, ka mat ba kongsan eh jong ki kadei ban pynbeit ïa u pud u sam. Shaei kita ki jingkular jong ka party NPP, hato kam dei tang ban pynbiej ïa u paidbah? 

Ha ka jingiohi jong nga, khambun hi napdeng ki nongmihkhmat jong ngi ki da tieng thot thot ïa ka sorkar pdeng la kumba tieng u khynnah rit ïa u diengsympat. Lada ym dei kumta, don katno ngut napdeng ki nongmihkhmat jong ngi kiba nud ban saham ha kato ka por ba ka sorkar india kala weng noh ïa ka kyntien 'Khasi & Jaintia' na ka preamble jong ka BEFR ne ILP? Kawei ruh kaba ithamula ïa kine ki nongmihkhmat jong ngi- khamtam ïa u myntri rangbah, u Conrad Sangma bad ka sorkar jong u, ka long ba balei kim phah ban pahara ia ki pulit sha ki jaka khappud kumba pahara ha ka sngi ba wan u myntri sorkar india sha ka jylla jong ngi. Jin lada ki leh kumta, katno kan long ka jingshngaiñ ïa ki paidbah ba sah sha khappud. Katto ngi la iohi ïa ka jingjia sha khappud, balei pat kane ka sorkar kam phah pyrton pulit ban pahara, ka ong pynban hana ban thaw da kata ka komiti. Sa katno tylli pat kita ki komiti dang donkam khnang ban lah ban pynbeit ïa u pud u sam? Ngi ioh nongmihkhmat  shisha da kiba khawpud bad ki bym don jingkitkhlieh ïa u paidbah. Peit nuksa na ki ningmihkhmat jong ka jylla Mizoram, kim tieng kim riej na ka bynta jong u paidbah ki mih wat sha madan ruh, pynban kine ki jong ngi pat ki shu hehniah tang ha ki media ban kam ba ieid jaitbynriew, katba ka kam jong ki pat ka long markhongpong bad ka ktien ba ki kren.

Ki don shibun ki dawbah kiba pynlong ïa ngi ba ngin ym ïoh ïa kaei kaba ngi dawa bad lada ngan thoh lut lehse kan jrong than bad kan shim ruh ïa ka por jong ki nongpule. Khyndiat shuwa ba ngan pynkut noh, nga shu kwah ban kyntu ïa ki paradoh parasnam ba ngi dei ban don ka mynsiem ïatylli, ka mynsiem ïa ieid bad ka mynsiem ban ïa burom markylliang hapdeng para mangi khnang ba ki jingdawa jong ngi kin urlong. Ngi dei ban don ruh ïa ka mynsiem jingkitkhlieh na ka bynta ka ri bad ngin ai ka jingkyrshan ïa kino kino ki kynhun kiba dawa na ka bynta ka hok jong ka jaitbynriew khnang ba ngin ioh ïa ka lawei kaba suk ba saiñ. Nga kyntu ruh ia ki paidbah ba kidei ban long kiba stad ban jied ïa ki nongmihkhmat bad ngim dei ban shah pynbiej ha ki tyngka pliah bad ha ki kyntien jali jaum jong ki. Kum ki sengbhalang ruh kala dei ka por ba ngin ïatylli noh khnang ba ngin lah ban pynurlong ïa ki mat bapher bapher jong ka jaitbynriew.

Khublei shibun