Mih ka iakajia pud naba rhah ki nongshong shnong kiba don ha khappud kiba dei ki Khasi.

Ha ki Kam ia kajia pud ha ki bynta Jong ki khappud Jong ka jylla Meghalaya bad ka Assam ka dei kaba la slem bah slem San bad bun ruh ki mynsiem briew ki la duh na katei ka ia kajia pud hynrei kat haduh mynta Duna bha kiba tip bad shemphang bad balei ka jia kumtei. Bad kaei ka daw tynrai Jong katei ka kam kaba lah sahteng da ki phew phew snem.

Ka daw tynrai Kam dei satia ba ka sorkar kam don ia u pud u Sam ne u 0 line u ban pyni shai kdar ia la ka Jong ka khyndew ka shyiap hynrei ka daw tynrai ka dei na ki nongshongshnong ki rangbah shnong bad ki briew kiba sah ha katei ka jaka hi.

To, ia ka jingwanrah ha ka roi ka par khlem klet ba ngi ha ka jylla ngi kham suki ban ianujor bad ka Assam, ka Assam ka kham sted ha ka wanrah ia ka roi ka par bad ia kata ngim lah hi ruh ban ianujor ia ka jylla jongngi bad ka Assam ha kiba bun ki liang.

Balei ka daw tynrai ka jingia umsnam ha ki khappud Assam-Meghalaya ka dei na ki nong shong Shnong ki rangbah bad ki nongialam shnong? bad bun na phi phin kulmar khlieh hynrei pule bha ia kane ka symboh pyrkhat harum khnang ba phin sngewthuh shai bad ba nangne shakhmat ka jing ia pynbeit Kan long kaba suk da ka lynti kaba janai bad sngewthuh ym ban Shu ia kdew ha ba dum.

Ha ki khappud don bun bha ki shnong kumjuh Khasi ne Jaintia bad don ruh ki Assamese, boro, nepali bad Bengali na ka liang ka Assam bad ngim dei shuh ban sngew phylla ia kata. Ngin nym kren bynta hyntei ngin kren kyllum beit ia ki jaka ba ju ia kajia. Don ki shnong Khasi kiba don nongshong shnong da kiwei pat ki jaidbynriew bad kiwei kiwei. 

Ka bynta kaba kongsan hangne ka long ba ka jingiakajia pud hapdeng ar jylla ka dei ba ki shnong kiba kwah ban don ha ka jylla Meghalaya ki pdiang ruh ia ki lad jingiarap bad ban kner ruh ia ki jingiohnong ym tang na ka Assam hynrei na Meghalaya ruh kumjuh. Shuh shuh ha ka scheme MNERGS ruh don kiba ia bam ar jylla bad ka jingwan ka surok pynroi na ka jylla Assam ha Kato ka shnong ruh ka long kaba biang beit ki paidbah ki bor shnong bad nong pyniaid shnong ki pdiang beit Kim sngewthuh ia ka nongrim nalor kita ka jingwan poi ki post Light baduk na ka Scheme SuBhaya ruh don ki bynta ba ki shnong ki pdiang na Assam ruh kumjuh ka leit ka wan ka die ka Thied ka rukom shakri paidbah ki nongshong shnong ha kitei ki thaiñ ki pdiang na ka jylla Assam ruh. Bad ruh don bun kiba biang ki dulir lane ki land certificate da kaba register sha ka jylla Assam da ki briew ki a sah ha ka jylla lane ha u pud u Sam ka Meghalaya.

Tnagba ym ba baroh ki dei kiba don jingiohnong (beneficiary) na ka Assam bad Meghalaya don ruh kiba ieng tang halor ka Nongrim thik ban long kum u Beneficiary tang na ka jylla lajong na Meghalaya. Bad dei tang kine ruh kiba sngewthuh ia u pud u Sam ka jylla bad kiba ju pyrshah bad tip ruh ia ka buit sianti Jong ka sorkar Assam bad haban pyrshah ia ka jingwan leh donbor ki Assam ruh ha ki jaka Khasi ka tlot bha namar ki nong shong Shnong ki Duna kiba sngewthuh bad ki bun kiba la ju bam jingiohnong na ka Assam Kim nud pyrshah shuh bad ki lehraiñ ban wan pyrshah ia ki bad dei hangne kiba sngewthuh ki don tang khyndiat ban pyrshah hynrei Jin da la dei ka jingpyrshah na ka shnong hi baroh kawei ngam tharai ban dang donkam da ka sorkar lane ki district administration hynrei tang na ki paidbhur Jong ka shnong ruh la lah ban pynher krad ia ki nongwei na ka khyndew ka shyiap lajong.

Ngin Shem ha ki jaka khappud Duna bha u paidbah u ban mih paidbah sha khmat ban pyrshah lane ban kyntait ia ka jingkam pud Jong ka Assam namar balei bun kiba la bam jingiohnong naka sorkar Assam tuh ha kiba bun bah Ki liang bad ha ki iakajia ngin shem tang katto katne ki nongshnong shnong lem kiba ju ieng hala ka nongrim bad ki Sengbhalang bad ki MDC ne na ka bor Jong ka district.

Shano kita ki nongshong shnong kiba bym mih ryntih ia ka kam pud kam Sam. Balei ngi iohi beit tang ia ki Sengbhalang bad ki nongmihkhmat kumjuh ki bor Jong ka aiñ bad balei ha u 2015 Shah pyniap ki Khasi? Hato Kam dei ba ki Duna paid bad Duna ka bor hynrei te lada ia mih shisha baroh da kawei ka nongrim khlem da bam arsap te Kan nym mih ka iakajia khappud la da kitei kiba sah ha khappud ki Shah pyn saja NGA tharai ka dei beit namar don tang khyndiat kiba sngewthuh la ka khyndew ka shyiap kiba kyntait ia ka jing tyrwa jingiarap na ka Assam bad dei hangne sa tlot noh ka jingiatip lem para Jaidbynriew. Bad ban ong ba ka iakajia pud Kan dei ka daw ka sorkar kata ka dei ka bym lah ban long hynrei ka dei na ka jaidbynriew hi.

Bad dei na ka jinglong Jong u Khasi jongngi hi u bym ia tylli ha khappud u bym dap ka jingiarap na ka Meghalaya uba kwah bam ar maloi, uba kwah suk, uba sngewtynnad ban iohnong khlem treishitom. Bad ka jingeh pat Lada ngi iakhih ruh Duna bha u Khasi paidbhur ha ki khappud kaba mut ngi ju khnoit bad Shah pynrem ei.

Shano lut kita ki Khasi ha khappud?

Kaba khatduh ka long ba la da nangne shkhamat ki khasi ba sah ha Khappud ki dei ban kyntait mardor ia kat ki lad jingiarap na ka sorkar Assam Kan Jin la nym don ka iakajia khappud.

Ka iakajia pud ka mih na ka daw mangi hi u Khasi ne u Jiantia. Namar ka buit Jong ka Assam ban kyntur pud ka long ban buh shwa hakhamt ia ka development ha Kato ka jaka ha ka dur ki lad bapher bapher bad sa nud ban kam trai hadien pat. Kata ka dei ka rukom (Phenomenon) kaba la ju pyndonkam da kiba bun ki nong synshar ka Pyrthei la ha ka synshar syiem (Monarchy) synshar jaidbynriew (Communist) ne ha ka synshar paidbah (Democracy).