Ki nongrep Kim dei ba Shu Ud, ki dei ban hikai ia la ki Khun ban leit pule hi bynta Jong ka Rep ka Riang

Kawei na ki skulbah Jong ka Agriculture ba don ha Aizawl

Ha ka jylla Meghalaya don haduh kumba 80 na ka 100 kiba kamai ja tang na ka Kam rep, la u Kba, Jhur, Kwai, Tympew, Synsar, Sla Tyrpad bad ki Soh ba thiang shibun jait ki ba mih na ka jylla. Ym tang ba ka jylla ka bun ki nongrep hynrei wat ka sboh bad ka um Ruh ka long kaba pahuh bha ba ka long ka jaka kaba seisoh ban rep ia shibun ki jait jingrep.

Bun na ki jaka rep ki dei kiba rep ha ki thaiñ nongkyndong bad shibun bha ki jingrep kiba lah rep Ruh Da ki nongkyndong hi. Nalor ka Kam rep SA ki Kam ri jingri bad kiwei kiwei ha ki thaiñ nongkyndong bad ka jingmih ka long kaba bun bha khamtam ki jingrep lyngkha ki long ki Kam kiba shongshit bha.

Kat nang mih u snem katta ka rep ka nang hiar ha ka jingbun bad ka jingjanai ha ka rukom rep. Kiba rep bad kiba shim pateng ki lah sdang Duna ki lyngkha ki don kiba lah kylla jaka ialehkai bad ki bun ki lyngkha ki don kiba lah kylla pung dohkha, na ka 10 byrni poi Sha ka 7 8 byrni ka jingmih u khaw,  kwai na ka lai ka poi Sha ka Shi ka ne ar ka ka jingsoh ha uwei u dieng, u Tympew u iap tram lada duna um, bad u Synsar bad ka Sla la shu ieh khlaw ei khlem leit sei shuh, bad ki jhur lah shu rep tang ban ia bam hi kumjuh u Soh bathiang u lah duh jait lut bad ka jingthiang ka lah hiar arsut haduh ba hap wanrah nabar. 

Kane Kam dei ka khlam ne ka jingsniew ka rep ka riang hynrei ka dei ba ki kmie ki kpa Kim hikai ia ki Khun ba kin im ha Kano ka dur bad ha Kano ka Lawei. Lada ki tang Shu pass bha ha ki skul ki lah dei ban leit pule beit ha ki kyrdang baheh baheh ban ban hap ban klet Noh ia ka tynrai kaba lah wanrah jingim ia ki. Lada lah pass bha ki kmie ki kpa ki kwah ia ka ki Khun ban pule ki kyrdan ki ban lait na ka bylla sngi bad ka rep bad ka shah ia u slap ka lyer khnang ban suk ha ka kamai. Kine ki dei kiba bakla.

Shibun bha ki nongkyndong bapli ynda ki lah kiew lei sha sor ban leit pule ki lah klet ia ka Kam rep bad ki ialeh ban wad Kam ban dup lait na ka rep kane ka lah Jia bad kadei ka daw bah ba sa hiar ka rukom rep. Bad kim juh ban neh ban sah shnong namar ki lah sngew stad bad kwah tang ban im beit ha sor bad ban klet ia la ka thymmei jingim.

Ha ki ri nongwei pat kiba stad Lada ki wan na ka ing ka sem Jong ka rep ka riang bad Lada ym don shuh ban Shimti ia ka Kam rep ki lah hikai ia ki Khun ban lah leit pule lypa ia ka Kam rep kaba iadei bad ka rep ka Jong ki khnang ba kin lah ban pynthymmai ia ki rukom trei katkum ka juk bad Kan long kaba suk namar ki lah wan lupa na ka ing nongrep bad ka jaka ki lah don lypa bad nangta ki pyntbit ha ki jingpule kiba iadei bad ka rep (agriculture) ka long pynban kaba seisoh ym tang ia ka rep hynrei ia ka lawei kajong ki hi. Shuh shuh ha ki ri nongwei Uwei na ka ing un don beit uba lah dep pule ia ka Kam rep Lada dei na ka ing Jong ki nongrep bad haba lah dep ban pule ki lah Ruh ban wanrah shisha ia ka Modern technology ha ka Kam rep Da kaba wanrah ia ka jingmih shibun lyngba ka jingpyndonkam Da ki kor ki bor bad ka jingpyndonkam Da ki kor ki bor bad kaba lah ban pynmih ia shibun ki mar wat la trei khyndiat kynta ne tang khyndiat ki briew. Bad ki lah Ruh ban Seng ia ka Company rep Jong ki kaba ki lah Ruh ban shalan bad pynbiang ia ka jaka kaba heh ruh namar ki lah dep pule ia ka Kam kaba ki lah don lypa na ing.

Ha ki ri nongwei don bun kiba pule ha ka Subject Agriculture na ka bynta ka rep, Floriculture, Horticulture, Fisheries, Forestry, Environmental Studies, Ha kaba ynda ki lah dep pule Kim donkam ban leit pan Kam na ka sorkar namar ka Kam ki lah don bad ap lypa ha la ing bad kaba donkam ia ki ka long ba kin Shu long tbit (skillful) katkum ka jingdon ha ka rep Jong ki ha la ing sa bad ka Jing pyndep Jong ki ia la ka jingpule Ngam tharai ba kin dang donkam ban leit wad Kam.

Ha ka jylla jongngi pat ki Khun nongrep ki pule kyrdan ia kiba lait na ka rep ha kaba khatduh hap leit wad Kam wad jam shimpor Da ki snem bad Lada ym don sa bai Sha bai dud wat la ngi heh jing pule katno katno Ruh ka Shu sepei ka por. Bad Lada ki ioh shuti ne pat ioh Kam Ruh kajuh hi ki hap leit Sha lyngkha ban rep ne ban iarap haing. To pyrkhat ma phi mynta. Bad ha kaba khatduh bapli ki kmie ki kpa ne ki nongrep ki hap ban Shu mih khah khah Sha surok ban dawa ia kiei kiei ba iap nong palat ba tad dor palat ba pyut lut u jhur bad  kumne kumtai ki sdang kynnoh pynban ia ka Sorkar ruh nalor ba ki rukom rep Jong ki ruh ki lah long kiba rim palat bad ki ba bam bor bad bam pisa bha (old custom method).

Nga thoh kumne ka daw ka long bad shibun ki nongrep ki ju iai ud ia kane ka mat nongrep bad ngin shem ba kiba pule ia kine ki bynta Jong ka rep ka riang ki duna bha na kito kiba wan lypa na ka ing Jong ki nongrep dei namar kata ka pyn jynjar ia ki kmie ki kpa ha kaba iadei bad ka rep ka riang bad ban poi haduh ban hap kynnoh ia ka Sorkar tang na ka daw ba Kim sngewthuh hi ia ka jingpule Jong ka rep ka riang